Rafiq Tağı niyə öldürüldü?

Bu yazı əslində bir həftə əvvəl "Rafiq Tağını kim öldürdü?" yazısının davamıdır. 
Hüquq və azadlıqların, demokratik dəyərlərin tapdandığı kriminal ailə-tayfa rejimli ölkələrdə qalxan üsyanlar əvvəlki anoloji proseslərdən əhəmiyyətli cəhətlərilə fərqlənir. Belə ki, illər boyu cinayətkar rejimlərlə ayrı-ayrılıqda mübarizə aparmağa cəhd edən (elə ayrı-ayrılıqda da asanlıqla əzilən) liberal və dini təmayüllü cərəyanlar sonda birləşərək vahid düşmən üzərində qələbə çaldılar. Ərəb ölkələrində bu birləşmə bir neçə səbəbdən baş verdi. Bu yerdə Azərbaycanla ərəb ölkələri arasında müqayisəli təhlil aparmağa ehtiyac yaranır. Beləliklə::


- Ərəb liberal-demokratları daha çox Avropa və ABŞ təhsilli (həm də təfəkkürlü) olduqlarından dünənki dinçi-siyasi rəqiblərinın etimadını qazanaraq, onlarla müttəfiqliyə nail ola bildilər. Özlüyündə dini icma hər zaman və hər yerdə daha qapalıdır və onunla əməkdaşlıq qurmaq uzun zaman və səylər tələb edir. Amma dindarın psixoloji durumu onun inancına hörmətlə yanaşanlara etimad və hörmət motivləri verir. Dini icmanın dəyərlərinin təhqir edilməsi, aşağılanması, bəzən isə hətta tənqid edilməsi dindarı da (fərd olaraq), icmanı da (toplum olaraq) daha qapalı və daha radikal olmağa sövq edir. Dini icma ilə əməkdaşlıq bu icmanın üzvlərini dünyəvi siyasi modelə meylləndirmək şansı yaratdığı kimi, onun (dini icmanın) təcrid edilməsi bu icmanı daha çox şəriət siyasətinə yönəldir. Bizdə münasibətlər daha çox ikinci variant üzrə gedirdi. Azərbaycanda liberal-demokrat kəsimin böyük bir hissəsi psevdodemokrat olmaqdan uzağa getməyib və demokratik təfəkkürü də olduqca çiy və natamamdır. Bir çox hallarda bolşevik və hətta faşist yanaşmalar demokratik təcrübə kimi təqdim edilir. Məsələn, liberal partiya üzvü olduğunu iddia edən bəzi FB istifadəçıləri, eyni zamanda, profilində Adolf Hitlerdən və ya İosif Stalindən sitatlar gətirir, onların fotolarını böyük məmnuniyyətlə öz səhifələrinə yerləşdirirlər.


- Ərəb dini partiya və hərəkatlarının mütləq əksəriyyətinın fəaliyyəti əvvəla ölkənin daxilindən tənzimlənirdi və onların az qala hamısının liderləri yüksək təhsilli, islami dəyərlərlə yanaşı azadlığı, demokratiyanı, liberal  dəyərləri də qəbul edən (bu dəyərlər arasında ziddiyyətlər axtarmayan) şəxslər  idi. Azərbaycanda durum fərqlidir: dini icmaların önəmli bir hissəsi müxtəlif olduqları kimi, həm də müxtəlif xarıcı cərəyanlar və icmalarla (bir sıra hallarda isə, hətta dövlətlərlə və onların çeşidli qurumları ilə) hərtərəfli ilişgilərə malikdirlər. Azərbaycandakı dini icmaların böyük bir hissəsi daha çox qaraguruhçu təəssürat bağışlayır. 


- Ərəb ölkələrində hər iki kəsimin hüquq və azadlıqların (istisnasız olaraq, hamısının) pozulmasına qarşı birgə mübarizə apardığı halda, Azərbaycanda onların hər biri digər tərəfin haqlarının hakimiyyət tərəfindən kobud şəkildə pozulmasına nəinki susur, bəzən hətta ürəyində buna bəraət də qazandırır. Ərəb ölkələrindən fərqli olaraq, Azərbaycanda insanların bir hissəsinin təfəkküründə düzgün olan və ya olmayan, mümkün olan və ya olmayan hüquq və azadlıqlar anlayışları var.


Yuxarıda qeyd etdiyim (bu hələ münasibətlərin tam mənzərəsi deyil) durumun mövcud olduğu Azərbaycanda kiçik bir nifaq qığılcımı iki kəsim arasındakı çatı uçuruma çevirməyə yetərli idi və görünür Rafiq Tağını qətlə yetirənlər situasiyanı tam real dəyərləndirə bildilər. Mərhum Rafiq Tağının yaradıcılığı kimi, onun ölümü (daha doğrusu, öldürülməsi) də cəmiyyəti parçalanmasına xidmət elədi. 
Bu parçalanmaya müstəsna xidməti isə hər iki tərəfdən qeyri-adekvat, emosional, bir sıra hallarda isə sifarişli və planlı  reaksiya verənlər göstərdilər. 
Odur ki, hər iki tərəfi təbrik etmək olar, çünki zəhmətləri hədər getmədi!

Rafiq Tağını kim öldürdü?

Bu yazını tanınmış yazarın qətlindən bir neçə gün keçdikdən sonra verməkdə məqsədim həm ilkin emosiyaların keçməsini gözləmək, həm də qətlə olan reaksiyaları təhlil eləmək idi.
Məncə, artıq bu müəmmalı qətllə bağlı bir çox suallara cavab axtarmaq zamanı yetişib. Odur ki, başlayaq mərhum yazarın qalmaqallı "Avropa və biz" yazısından. İndi bir çoxları yazarın ölümünə səbəb kimi bu yazını və ona olan reaksiyanı gətirir. Bu yazıya iranlı ayətüllah Lənkəranidən tutmuş İslam-ın müdafiəsində müstəsna səlahiyyəti olmasını hesab edən yerli "kadrlar" da reaksiya vermişdi: ayətüllah Lənkərani və bəzi yerli "dindarlar" ölüm fətvası ilə, bir qrup dindar isə məhkəməyə müraciətlə. İkinciyə sözüm yoxdur və "ədalətli", "çevik" Azərbaycan məhkəməsi də həmən reaksiya verib, Rafiq Tağını həbsə yollamışdı. Amma... "Avropa və biz" yazısına görə Rafiq Tağını həbsə yollayan Azərbaycan məhkəməsi, yazarın qətlinə fətva vermiş İran ayətüllahlarına və (ya) qətlə çağırış edən yerli İslam "müdafiəçilərinə" qarşı niyə cinayət işi açmadı və bu gün də açmır?  Yoxsa ölümlə hədələmə və ya zorakılığa çağırış Azərbaycan Respublikasında artıq müstəsna hallarda cinayət hesab edilir? Məsələn, belə bir aksiya millət vəkilinə (Sabir Rüstəmxanlıya) qarşı yönələndə. Niyə ölkənin hüquq-mühafizə orqanları Azərbaycanda Azərbaycan vətəndaşını qətlə yetirməyə çağırış edən iran klerikalları ilə əlaqədar İnterpola müraciət etmədi və bu gün də etmir? Bu ki, birbaşa İnterpolun səlahiyyətinə aiddir, yəni terror törətmə və terrora çağırış. Yoxsa bizimçün İran teokratiyasının daxili işlərimizə kobud müdaxiləsi artıq adiləşib? O zaman iranlı general Həsən Firuzabadi İlham Əliyevi təhdid edəndə qaldırılan rəsmi isteriyanı necə izah edəsən? Əlbəttə ki, nə Rafiq Tağı, nə də qalan 9 milyon orta statistik Azərbaycan vətəndaşı İlham Əliyev deyil, amma İran rejiminin ölkəmizin vətəndaşlarına qarşı artan təhdidləri sonda elə həmin İlham Əliyevin hakimiyyətinə təhlükə yaratmırmı? Bəli, məhz elədir! Təhdidlərinə, hədələrinə və nəhayət cinayətlərinə görə layiqli cavab almayanlar, sonda dövlətin təməlinə belə əl uzatmağı özlərinə borc biləcəklər. Çünki cəzasızlıq özbaşınalıq doğurur. O zaman bu nə susqunluqdur? Yoxsa kimlərinsə İranla cinayətkar biznesinə xələl gəlməsin deyə biz də cəmiyyət olaraq bunların hamısını "yeməliyik"?  Xeyr, o qədər də deyil. Əgər ölüm fətvası veriləndə və bu gün Azərbaycan hakimiyyəti İrandan izahat tələb eləmirsə, bunu bizlər tələb eləməliyik: təhdid edənlərdən və buna dözümlülük göstərənlərdən tələb eləməliyik. Mən ya İslamın, ya da hər hansı başqa dinin, etiqadın təhqir edilməsinin, aşağılanmasının qəti əleyhdarıyam, amma mən həm də ifadə və düşüncə azadlığının tərəfdarıyam. Mən hər hansı bir xarici ölkə vətəndaşının azərbaycanlılar haqqında ölüm hökmü vermək hüququnu tanımıram və buna susan hakimiyyəti qınayıram. Həm də təkcə günü-gündən harınlayan, əndazədən çıxan təcavüz qarşısında susduğuna görə yox, vətəndaşını müdafiə edə bilmədiyinə (və ya istəmədiyinə) görə. Mən ABŞ-a, Avropaya, Tükiyəyə, beynəlxalq təşkilatlara meydan oxuyan Azərbaycan iqtidarının İran qarşısında bu cür alçalmasına, acizliyinə görə məyus oluram və bunun səbəblərini tam anlaya bilmirəm.
Rafiq Tağını kim öldürdü? İran? İranla Azərbaycan arasında münaqişə istəyənlər? Hansısa kəmağıllı fanatik? Kim? Təəssüf ki, bu suallar cavabsız qalacaq. Bircə cavab odur ki, Rafiq Tağı siyasi irticanın qurbanı oldu. 
Rafiq Tagı artıq yoxdur... Amma bu Azərbaycanın nə ilk, nə də son itkisidir, bax buna dəqiq əminəm. Çünki ortada cəzasızlıq fenomeni var: Elmar Hüseynovun qətlindən tutmuş Rafiq Tağıyadək. Bu gün sual da verilmir ki, həcmli qarın boşluğu əməliyyatı keçirmiş yazarın "peritonit" diaqnozu ilə elə ertəsi gün reanimasiyadan adi palataya keçirmək kimə və nəyə lazım idi? Klinim xəstəxananın həkimləri təbabətin bu əlifbasını bilmirdilər, yoxsa onlar kimsə, daha "yaxşı bilən" tövsiyyə eləmişdi bunu? Bəs məhkəmə-tibb ekspertizasının ziddiyyətli məlumatları nəyə xidmət edirdi? Suallar çoxdur, amma çətin ki, bunlar cavablandırılsın. Ən azı, rəsmi səviyyədə. Nə qədər ki, bu sualların da cavabı yoxdur, cinayətə görə cəza yoxdur insana və insanlığa qarşı cinayətlər də  davam edəcək...


P.S.: Bu yazını yekunlaşdırmağa yaxınlaşanda Rafiq Tağının qətlilə əlaqədar ayətüllah şeyx Məhəmməd Lənkəraninin sevinc dolu müraciətini oxudum. İslam adına danışan bir şəxsin milyarddan yuxarı insanın inancını və müqəddəs hisslərini Azərbaycanda siyasi durumu gərginləşdirmək kimi bir missiyaya istifadəsi yalnız dərin təəssüf hissi doğura bilər. 
Möhtərəm ayətüllah diplomatik və etik stillə azacıq da olsa tanışdırsa, əminəm ki, bununla  demək istədiyimi anlamamış olmayacaq...

İsrail-İran qarşıdurması gündəmdə.

İrana qarşı hərbi əməliyyatlar həyata keçiriləcəkmi?
Təəssüf ki, bu sual artıq bütün aktuallığı ilə yenidən gündəmə gəlib. Aparılan təhlillər və İran ətrafında baş verənlərin nəzərdən keçirilməsi suala cavab axtarışında xeyli pessimist olmağa əsas verir. Amma eyni zamanda belə bir müdaxilənin olacağı təqdirdə onun irimiqyaslı bir hərbi əməliyyat olacağını da söyləmək düzgün olmazdı. Belə ki, bu dəfə real müharıbə təhdidləri əsasən İsrail tərəfindən gəlir və İranın, guya ən yaxın zamanda bir neçə nüvə başlığı əldə edə biləcəyi ilə əsaslandırılır. İlk baxışdan İranın nüvə silahı əldə etmək cəhdinin İsraildə ciddi narahatlıq doğurması anlaşılan olsa da, fikrimizcə, bu məsələnin yalnız bir, özü də daha çox bəhanə tərəfidir. Əslində isə məsələnin İsrailin və İranın daxili siyasi konyunkturası kontekstində nəzərdən keçirilməsi də maraqlı olardı. Bunun üçün son gəlişmələrin xronologiyası ciddi təhlil predmeti ola bilər. Beləliklə, İsrailin İrana aviazərbələr endirəcəyi barədə ilk məlumatı "Guardian" yaydı və həmin məqalədə göstərilənlərə münasibət bildirən İsrailin xarici İşlər naziri Aviqdor Liberman bunu təkcə təkzib etməklə kifayətlənməyib, narazı tərzdə "bu cür fikirlərin ziyanlı olmasını və onların yaylmasının bölgədə sabitliyi poza biləcəyini" də ifadə etdi. Bunun ardınca ABŞ Pentaqon rəsmisinin dilindən verilən bəyanatla faktiki olaraq "Guardian"ın məlumatını təsdiqləməklə yanaşı, eyni zamanda da Obama administrasiyasının İranın nüvə proqramına dair danışıqlar yoluna üstünluk verməsini vurğuladı. Bununla da rəsmi Vaşınqton İsraildən "məsafələşdi". Buna bənzər, amma bir qədər ikibaşlı bəyanatı Fransanın Xarici İşlər naziri Allen Jüpe səsləndirdi. Məsələyə tam aydınlığı isə İsrail TV-2 kanalına müsahibəsində bu ölkənin prezidenti Şimon Peres gətirdi. Peres de-fakto "müharıbə qaşılmazdır və zəruridir" fikrini ifadə etməklə bütün dünyaya mesaj vermiş oldu. Bir çox hallarda İsrailin radikal Netanyahu-Liberman hökumətinə opponent movqedə dayanan prezident Peresi nə idi bu bəyanata vadar edən? Belə qənaətə gəlmək olar ki, burada iki səbəb mümkündür: birinci, Peres İrana qarşı hərbi əməliyyatlara başlayacağı halda İsrailin təklənməsinin qarşısını almaq istəyirdisə, ikincisi, mümkündür ki, prezident bununla dünyaya İsrail hökumətinin artıq müharibə qərarı verdiyini çatdırmaq istəyirdi və dünyanı bunun qarşısını almaq barədə təcili müzakirələrə başlamağa çağırırdı. Amma dünyanın reaksiyası yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, ilk növbədə İsraildən məsafələşmək oldu. Bu da təbiidir. Gələn ilin mart ayında İsrail Knessetinə (parlamentinə) keçiriləcək növbəti seçkilərin bugünkü Netanyahu-Liberman hakimiyyətinə uğur vəd etmədiyi artıq bəllidir. Radikal siyasət xəttinə sadiq olan bu koalisiyanın qarşıdan gələn seçkilərdə vəziyyəti öz xeyrınə həll etmək üçün İrana havadan zərbələr endirəcəyi istisna edilmir. Digər tərəfdən, Əhmədinejad hakimiyyətinin də ciddi daxili sosial-iqtisadi və siyasi problemləri  var ki, bu da hər iki ölkənin hakimiyyətləri üçün xarici düşmən amilini həyati zərurətə çevirir. Odur ki, müharıbənın real olduğu bir zamanda hər iki ölkə rəsmilərinin təhdidləri anlaşılandır. Deyilənlərdən belə qənaətə gəlmək olar ki, yaxın zamanlarda biz İsrail-İran qarşıdurmasının söz savaşından hərbi əməliyyatlara keçməsinin şahidi ola bilərik. İsrailin İranın nüvə obyektlərinə endirəcəyi hava zərbələrinə İranın genişmiqyaslı cavab verməyəcəyini düşünmək də sadəlövdlük olardı. Amma hərbi əməliyyatların geniş vüsət alacağı və uzanacağı da inandırıcı görünmür, çünki bu halda İsrail həm daha dağıdıcı silahlardan istifadə etməyə məcbur olub ciddi beynəlxalq təzyiqlə üzləşə bilər, həm də İranın cavab zərbələri İsraildə daxili siyasi durumu mövcud iqtidar koalisiyasının əleyhinə dəyişə bilər. Odur ki, hərbi qarşıdurmanın baş verəcəyi təqdirdə, onun qısamüddətli olması hər iki tərəfin ehtiyaclarına cavab verir: İsrail bəyan edir ki, o İranın nüvə proqramına ciddi zərbə vurub və artıq İranın nüvə silahı əldə edəcəyi nəzəri cəhətdən ehtimal edilə bilər, İran isə öz növbəsində İsrail üzərində qələbə çaldığını, onun aviasiyasını sıradan çıxardığını və sionist dövlətinə ağır raket zərbələri endirdiyi barədə təbliğatı daxili təbliğat dövriyyəsinə buraxır. Əlbəttə ki, bunlar sadəcə bir ehtimaldır, lakin ABŞ-ın, Fransanın yuxarıda qeyd edilən mövqeləri və bölgənin əsas geosiyasi oyunçularından olan Türkiyənin susqunluq nümayiş etdirməsi də mümkün hərbi fəallığın artacağı halda, bunun İranın və İsrailin daxili siyasi durumu ilə bağlı olacağını söyləməyə əsas verir.    


Şərq-Qərb Araşdırmalar mərkəzi

Yeni "Qarabağ savaşı"?

Hörmətli oxucu, ilk öncə Qarabağ savaşı kəlməsini dırnaq arasında yazmağıma aydınlıq gətirim: məsələ çox sadədir, İlham Əliyev hakimiyyəti öz içindən laxlayır və eyni zamanda, yanlış daxili və xarici siyasət də bu dağılmanı sürətləndirir. İndi hakimiyyətə, heç zaman olmadığı kimi, MÜHARİBƏ LAZIMDIR! Beləliklə, Azərbaycanı və hakimiyyəti yenidən tam nəzarətə götürməyin bir tək yolu kimi müharibə görünür. Bu o müharibədir ki, onun hədəfi işğal altında olan torpaqları azad etmək deyil, əksinə, anlaşma əsasında bu torpaqların bir qisminin azad edilməsi hakimiyyəti qorumaq üçün vasitə kimi nəzərdən keçirilir. 

Amma belə bir anlaşmanı Azərbaycan nə Qərblə, nə də Türkiyə ilə əldə edə bilməyəcək. Səbəblər isə yetərincə sadədir: əvvəla, onların Ermənistana təsiri yoxdur, ikincisi, belə bir müharibə onların bölgədəki maraqlarına tam ziddir. Deməli, qaldı Rusiya və onunla anlaşmağın yolları da bəllidir-bugünkü Rusiya siyasi rəhbərliyinə xərac ver və nə istəyirsən al, məsələn, 1 milyard dollara Ağdamı geri al və bunu da Böyük Xilaskar olan Azərbaycan rəhbərinin tarixi qələbəsi kimi ötür millətin boş süfrəsinə. Amma... Doğrudanmı Azərbaycan rəhbərliyi Rusiya siyasətini bu qədər sadəlövh və səmimi təsəvvür edir? Bəlkə də yox, sadəcə seçim qıtlığı buna vadar edir onu. O zaman bəlkə bəzi məqamlar üzərində düşünməyə də dəyər? Məsələn, əvvəlcədən bu razılığı verən Rusiya, savaş başlayan kimi, birdən mövqeyini dəyişdi və fürsətdən istifadə edərək bölgədə hərbi gücünü artırmaq istədi? Niyə də yox? Məncə Rusiya bunu eləməsəydi, o, bizim tanıdığımız Rusiya olmazdı. Dovşana-qaç, tazıya-tut deyən Rusiya. Odur ki, bəlkə belə bir ssenarini də istisna eləməyək: deyək ki, Azərbaycan hücuma keçir, Rusiya Ermənistanın hərbi gücünü artırır və Azərbaycana ağır hərbi zərbələr endirir (kim müəyyən edə bilər ki, işğal altında olan torpaqlardan Azərbaycana raket atan ermənilərdir, ya ruslar?), ölkə qarışır, Rusiya öz agentura şəbəkəsini var gücü ilə işə salıb daxili siyasi durumu bir qədər də gərginləşdirir və Azərbaycanda hakimiyyətin içindən saray çevrilişini həyata keçirir. Heç kəsdən sirr deyil ki, Rusiyanın Azərbaycandakı yeni komandası artıq hazırdır və son illər bu komanda sonsuz tamahı və imkanları sayəsində ölkə iqtisadiyyatının önəmli hissəsini tam nəzarətə keçirib. Amma bu komanda da artıq müharibədə məğlub olmuş Azərbaycanı götürür, məğlubiyyətin nəticələrini və ölkənin qarşısına qoyulacaq şərtləri isə, məncə, xüsusi təsvir eləməyə ehtiyac yoxdur. Xüsusilə də, müharıbə etdiyinə görə beynəlxalq aləmdən tərəfindən təzyiqlərə və təcridə məruz qalan ölkənin...

Bəs Azərbaycan iqtidarı bu perspektivə necə baxır? 

Müşahidələr göstərir ki, Rusiyadan dəstəklənən hər iki hakimiyyətdaxili qruplaşmalarda öz rəqibləri üzərində mütləq qələbə çalmaq ehtirası elə bir həddədir ki, artıq belə ssenarilərin mümkünlüyü onlara inandırıcı görünmür. Bəlkə də, sadəcə, buna inanmaq və hətta belə təhlükənin nəzəri cəhətdən mümkünlüyünü belə görmək istəmirlər... 

Afrika, Mossad və geydirmə çiplər

ABŞ-da dostlarımla kofe içib dünyanın gəliş-gedişini müzakirə edir, nıvbəti görüşün vaxtının çatmasını gözləyirdik. Həmsöhbətlərimdən biri dil boğaza qoymadan İsrailin Nigeriyadakı cinayətkar rejimi dəstəkləməsinə bəraət qazandırmağa çalışır, mənsə ona opponentlik edirdim. Həmsöhbətim and-aman edirdi ki, Nigeriya İsrailə qardaş dövlət, strateji tərəfdaş olduğundan, əmisi uşaqları oradakı rejimi təmənnasız müdafiə edirlər. Beləcə mübahisədə iştirak etməyən daha 2 dostumuz üçün bu üzücü dialoq başa çatdı və bizi dəvət etmiş başqa bir dostumuzun müasir İnformasiya Texnologiyaları sahəsində çalışan şirkətinə yollandıq. Hə, əziz oxucum, bax elə ən maraqlı əhvalat da bu şirkətdə baş verdi. Daha doğrusu, düz binanın girəcəyində. Elə təhlükəsizlik nəzarətindən keçmək istəyirdim ki, əməkdaşlardan biri mənə yaxınlaşıb dedi: 

- Ser, bağışlayın, amma sizin üzərimdə çip var. 

Mən cavab verməyə macal tapmamış, həmin şəxs:

- Telefonunuzu olar? - deyə soruşdu.
- Əlbəttə,- söyləyib, telefonumu uzatdım ona. Telefonu skanerdən keçirən təhlükısizlik əməkdaşı gülüb: 

- Hə, bu mənə tanışdır,- deməklə məni söhbətə təhrik etdi. 

- Nə mənada tanışdır?- sualıma kommunikativ amerikalı dilotu yemiş kimi başladı, nə başladı: 

- Bilirsiniz bu çiplər İsraildə istehsal olunurdu və çox köhnə, uğursuz model idi. Vaxtilə Mossad bunları "Hezbollah" və "Həmas" üzvlərinə qarşı istifadə edirdi, amma onlar bunu aşkarlamağı öyrəndiklərinə görə, başladılar Afrika ölkələrinə satmağa, özü də çox baha qiymətə. 

Bunları deyəndə o, təbəssümünü gizlədə bilmədi. Cüssəli və çox pozitiv olan bu təhlükəsizlik əməkdaşı danışdıqca bayaqdan yaxasını yırtıb İsrailin Nigeriya siyasətini müdafiə edən opponentimin qarabuğdayı şərqli bənizi məsumlaşır, rəngdən-rəngə keçir və onu qarşıda nələrin gözlədiyini başa düşmüş kimi yazıq görkəm alırdı. Dostum yaxşı bilirdi ki, Ərəstun belə şansı əldən verməz. Qeydirmə çip haqqında öz dərin biliklərini bitirən "pozitiv": 

- İstəsəniz onu çıxarıb sizə verə bilərik! 

- Xeyr, qətiyyən narahat olmayın, onu özümüz quraşdırmışıq, hər ehtimal üçün,-dedim.  

Bunu eşidən təhlükəsizlik əməıkdaşının amerikansayağı: 

- Siz də Afrikadansınız?- sualına "Demək olar ki.." cavabını verdim və getdik liftə sarı. İndi həmsöhbətimi intizardan çıxarmağın vaxtı gəlib çatmışdı. Mən dostumu incitməmək üçün maksimal dərəcədə diplomatik tərzdə dedim: 

- Hə dostum, bax görürsən, zavallı Afrikalıların səmimi inamından sənin kuzenlərin necə sui-istifadə edirlər? Afrikalılar onlara inanır, biznes imkanları yaradır, hətta Mossadın öz agentlərini Nigeriya hakimiyyətində nazir postlarına soxuşdurmasına belə dözümlülk göstərirlər, onlarsa birə beş qiymətə belə önəmli strateji tərəfdaşlarına geydirmə çiplər sırıyırlar. Sonra da Nigeriya kəşfiyyatçıları gətirib onu Bakıya, yeridirlər mənim telefonuma. Öz aramızdır, elə mən də bayaq bunu deyırdim ki, belə tərəfdaşlıq olmaz. Lap tutalım Afrikalı cinayətkar rəsmilər bu işə qol qoyurlar, xalqın neftdən, almazdan gələn pullarını talayırlar, bəs sənin qardaşlarının vicdanı hardadır? İnsaf da dinin yarısıdır axı... 

Dostumsa susur və çox uğursuz cəhdlərlə pərtliyini gizlətməyə çalışırdı.
Amma opponentimin boğzazının quruduğunu gördükdə söhbətə son qoymağa qərar verdim... və getdik görüşə. 

Maraqlı görüşdən sonra isə cibimdə telefonum, onun da içində Nigeriya xalqının neft puluna alınmış geydirmə çip qayıtdım hotelə. Səfərim başa çatdı və geydirmə çipin etibarlı nəzarəti altında gəldim Vətənə. Bilirsiniz çipi niyə çıxarıb atmadım? Çünki ona Nigeriya xalqının canı, qanı bahasına çıxardığı neftin pulları xərclənib... Nənəm deyərdi: Birin qədrini biməyən, beşinkini də bilməz.

Qurtuluş (2 pardəli tragikomediya)

İctimai Palatada olmağı niyə zəruri hesab edirəm

Bu başdan deyim ki, nə İctimai Palatanın, nə Müsavatın, nə AXCP-nin fanatı deyiləm və ümumiyyətlə, heç nəyin və heç kəsin fanatı deyiləm, olmamışam və olmayacağam da. İctimai Palataya (İP) üzv olmağımın tək bir səbəbi bu qurumun mənim də seçdiyim və dəstəklədiyim hədəflər uğrunda mübarizə aparmasıdır. Mən bu gün də İP üzvü olmağımla qürur duyuram! Hətta sabah bu qurum fəaliyyətini bitirsə belə (əminəm ki, bu bir çoxları üçün elə xəyal olaraq da qalacaq), mən İP üzvü olmağımla yalnız fəxr edəcəyəm! Çünki bu mənim qərarım, mənim seçimim və mənim istəyim olub. Bu qərarın haqlı olmasına əminliyim isə günü-gündən artır və hakimiyyətin komandası (tapşırığı) ilə İP-nı tərk edənləri görüncə vaxtilə attığım bu addımın nə dərəcədə düzgün olduğunu bir daha anlayıram. Çünki bu gün bu qurumu tərk edənlər əsasən o şəxslərdirlər ki, dostlarım cəmi bir neçə gün əvvəl mənim onlarla bir sırada olmağımı istəmədiklərini demişdilər. Azərbaycan hakimiyyəti məni bu qınaqdan azad etdi. 

Amma bu yazıda toxunmaq istəyim başqa mətləblər var. Birincisi, İP-nın təkcə 27 iyun sessiyasında bu quruma üzv olanların 7-si elm xadimləridir və mən alimlərlə çiyin-çiyinə mübarizə aparmaqdan çox məmnunam! İkincisi, İP-nı tərk edənlərin əksəriyyətinin (bu heç də hamıya aid deyil) ortaya qoyduqları səbəblər, yumşaq desək, heç bir tənqidə davam gətirmir. Bu da anlaşılandır. Adam deməyəcək ki, "mənə tapşırıblar, mən də deyiləni edirəm". Üçüncüsü, həm ölkə daxilində, həm də onun xaricində İP-nın nüfuzuna xələl gətirən, ona etimadsızlıq yaradan bəzi amillər aradan qalxır. Məsələn, bu yaxınlarda bir səfirin mənə verdiyi: "Sizcə İP-ya filan qurumun GÖNDƏRİLMƏSİ nə məqsədə xidmət edir?" və bu kimi bir çox suallar öz aktuallığını itirir. Deməli, hər şey o dərəcədə də pis deyilmiş. O zaman hörmətli diplomata demişdim ki, " Bu zamana bağlı məsələdir və Azərbaycan hakimiyyətinin sancıları başlayanda bütün bu tipli qurum və şəxsləri geri çəkəcəklər ki, İP-nın dağılması təsəvvürü yaradaraq, dünyaya və cəmiyyətə özlərinə alternativin olmadığını göstərsinlər". Indi elə bunu da edirlər, amma... Ammalar isə çoxdur, lap çox. Hələlik birindən başlayaq: sayın bir dostumuz deyir ki, onu İP tərk etməyə sövq edən bu qurumun 17 siyasi məhbus yaratması və filankəslərin filan açıqlamaları olub. Amma dostumuz bilməliydi ki, əvvəla, İP yağ-bal paylayan qurum deyil, o mübarizə aparır və bu yolda daha ağır itkilər olur və olacaq da. O ki, qaldı açıqlamalara görə İP-nı tərk etmək məsələsinə, düşünmürəm ki, mən durub "Özünü millətçi, barışmaz müxalifətçi kimi qələmə verən filan partiya rəhbəri hakimiyyətdəki PKK dəstəkçiləri tərəfindən maliyyələşdirilir" desəm, kollektiv şəkildə bu partiyanın sıralarını hamı bir andaca tərk edəcək. Xeyr, etməyəcək! Çünki... Oldu, bu barədə bir qədər sonra. Növbəti yazıda...

Ona da Ramil müəllim deyərlər!

Deyirəm, hər dəfə jurnalist, hüquq müdafiəçisi, müxalifətçi döyüləndə Ramil müəllimin əsəbləri tarıma çəkilir, çünki yenə də çağırıb deyəcəklər ki, bəs götür bu işi də araşdır. O da bilir ki, açıb deyə bilməyəcək axı "Ay millət, bunların hamısını döydürən filankəslərdir, özləri də mənə torba tikmək üçün edirlər bunu! İnanmırsınız? Bir baxın, qətlləri araşdırmağı heç zaman mənə vermirlər, elə özləri də araşdırırlar." Cənab generaı yaxşı bilir ki, bunu desə aləm qarışacaq. Odur ki, başını aşağı salıb illərlə bu cinayətləri "araşdırır" və məsələnin unudulması üçün istintaqı acı bağırsaq kimi uzadır. Kim nə deyir desin, Ramil müəllim ağıllı və bəxti gətirən adamdır. Hələ mən onun yaradıcılığını demirəm: məsələn, dostum Üzeyir Cəfərov döyüləndə Ramil müəllim öz istedadını azacıq işə salıb deyəndə ki, "Üzeyir Cəfərov özü özünə xəsarət yetirib", hamının matı-qutu qurumuşdu. İndi artıq Üzeyir bəyin özü də qalıb çaş-baş ki, görəsən o, bunu necə bacarmışdı o zaman. Amma Ramil müəllim onda yəqin ürəyində demişdi: "Ay siz öləsiniz! Bir o qalmışdı ki, dünənə qədər göyərti, kartof, xiyar-pomidor satanların "qulağını kəsib" gətirənlər indi mənə torba tiksinlər!"  Bu dəfə isə Ramil müəllimin bədhaxları baltanı lap kökündən vurublar: nə az, nə çox, Bahəddin Həziyevi döydürdükləri gədələrinə bir amerikalı və bir ingilis xanımı döyməyi tapşırıblar. Gədələr də eləmə tənbəllik, vurublar hər ikisinin mitilinə. Xanimlar da adi xanımlar deyilmiş-biri New York Times və Washington Post  kimi iki xırda qəzet üçün məqalələr yazır, o biri də ki, hüquq müdafiəçisi. Di gəl indi Ramil müəllim cavab ver! Üstəlik də sənə dedirdələr ki, məsələnin təhqiqatını götürmüşəm şəxsi nəzarətimə. Bundan sonra da cavab ver görüm, nə deyəcəksən? Amma ona da Ramil müəllim deyərlər! Bir də görəcəksən bəlli oldu ki, sən demə qızlar sevgili imişlər və dava da elə qısqanclıq zəminində baş verib. Beyinləri qızıb, birinin yadına rəfiqəsinin filan gün filan müxalifətçiyə necə ehtirasla baxması düşüb, vurub nə vurub qızı. Niyə də yox? Məgər bu gün hamının mələk kimi qələmə verdiyi Məhərrəm müəllim rəhmətlik Con Elvisin ölüsünə yükləmədi bu adı? Heç bu gün də soruşan yoxdur ki, "Ay Məhərrəm müəllim, sən o canfəşanlıq edib səni Bakıya qaytaran dostunun ölmüşü, bunu sən özün görmüşdün ki, belə deyirdin, yoxsa şam tutmuşdun?"  İndi də Ramil müəllim belə bir versiyanı irəli sürsə, guya kim nə deyəsidir ki? Ya da ki, ingilis qız amerikalıya vaxtilə İngiltərə müstəmləkəsi olmalarını xatırladıb, qürurlu amerikalı da dözməyib çırpıb onun meyidinə. Niyə də yox? Sonra da gələcək Mirzə Sakiti müayinə edən məhkəmə-tibb eksperti, mənasız sifətinə ağıllı ifadə verməyə çalışıb deyəcək ki, bəs bu cür xəsarətlər yalnız amerikalı qızın zərbəsindən ola bilər. Bir də görəcəksən üstəlik hələ Amandanı da soxdular qoduqluğa. Bu da sizə çıxış yolu! Ona da Ramil müəllim deyərlər!    

V. Putinin seçki marafonu Cənubi Qafqazdan başlandı

Bolşevik imperiyasının tarixinə nəzər salanda sovet dövlətinin hakimiyyət ierarxiyasının daxili intriqalarında Cənubu Qafqazın rolunun nə dərəcədə önəmli olduğunu görməmək mümkün deyil. Nikolay monarxiyası ilə mübarizəyə başlayan Lenindən tutmuş, KQB şefi Yuri Andropova qədər hakimiyyətə can atan hər kəs siyasi dayaqlarını formalaşdırmağa məhz bizim bölgədən başlayıb. Stalininlə Kirov arasında postlenin dönəminə hesablanmış mübarizə Bakıdan başlamış, Nikita Xruşovun devirilməsində müstəsna rol oynamış KQB rəhbəri Semiçastnıy saray çevrilişi ərəfəsində Az.KQB məktəbi keçmiş və sonra son postuna yüksəlmiş, SovİKP hakimiyyətini 1982-ci ildə de-fakto devirib KQB hakimiyyəti quran Andropov ilk sınaq çevrilişləri Bakıda və Tiflisdə həyata keçirərək (generallar H. Əliyevin və E. Şeverdnadzenin hakimiyyətə gətirilməsi), Kreml uğrunda mübarizəyə bu bölgədən başlamışdır. Nəhayət, qarşıdan gələn 2012-ci ildə keçiriləcək Prezident seçkilərində Kremlə qayıtmaqda israrlı görünən Vladimir Putunun diqqəti də yenidən bu bölgəyə yönəlib. KQB törəməsi olan FSB-nin dəstəklədiyi keçmiş prezident və indiki baş nazir məlum tarixi təcrübədən yararlanmasaydı bu qədər təəccüblü olardı. Cənab Putinin özü şəxsən dərin bilik və intelekti ilə fərqlənməsə də, onun komandasında önəmli strateqlərin olması və onların Rusiya siyasətində Cənubi Qafqaz fenomeninin rolunu nəzərə almaları heç kimdə şübhə doğurmamalıdır. Məhz bu səbəbdəndir ki, Putinin seçki marafonunun startı da elə Cənubi Qafqazdan verildi, hələlik, Gürcüstandan. Hələ məlum Rusiya-Gürcüstan Cənubi Osetiya hərbi qarşıdurmasından məharətlə yararlanan Putin, o zaman opponenti M. Saakaşvilini küçə jarqonuna aid ifadələrlə təhqir edəndə bunu öz ölkəsinin imperialist-qaraguruhçu kəsiminin dəstəyini qazanmağa hesablamışdı. Etiraf etməliyik ki, o zaman Putinin gözləntiləri özünü tam doğrultdu və eyni zamanda, Gürcüstanın Rusiyaya meylli müxalifəti ilə münasibətlərin rəsmiləşdirilməsinə də zəmin yaratdı. Məhz bundan sonra qısa müddətdə Nino Burcanadzenin Moskvaya 3 səfəri və hər səfər zamanı da baş nazir Putinlə görüşləri diqqətdən yayınmamalıdır. Bu görüşlər Gürcüstanın məlum müxalif qruplaşmasına açıq dəstəyin ifadəsi idi. Və nəhayət, bu günlərdə N. Burcanadzenin Saakaşviliyə qarşı hücumuna start verildi-Burcanadze tərəfdarlarını Tiflisin küçələrinə çıxardı. Bunun nə ilə bitəcəyini söyləmək bir o qədər asan olmasa da, son nəticənin prezident Medvedevin və Qərbin mövqeyindən asılı olacağı şübhəsizdir. Son zamanlar özünün ənənəvi antiqərb ritorikasını bir az da gücləndirən V. Putinin Gürcüstanda Rusiyaya loyal hakimiyyət formalaşdırmaq istəyi şübhəsiz ki, rus hərbi sənayesinin də dəstəyini qazanacaq. Eyni zamanda, parlaq siyasi fiquru olmayan rus hərbiyyəsinin də öz növbəsində Putindən başqa seçimi yoxdur. Rusiya siyasətinin təbirincə desək, generalitetin "yaxın xaric"də qazanılan uğurları qarşıdan gələn prezident seçkisində geniş kontekstdə işə yaraya bilər. Amma təbii ki, bir tək Gürcüstanda dəyişiklik bu qrupun mütləq qələbə çalması üçün yerətli olmaya bilər və elə məhz buna görə də 2-ci planda Azərbaycanın olacağı istisna edilmir. Amma Tiflis ssenarisini Bakıya tətbiq etmək bir neçə səbəbdən mümkün olmaya bilər. Əvvəla, Azərbaycanda siyasi fəaliyyət azadlıqları tam məhdudlaşdırılıb, ikincisi, hətta belə olmasaydı da Putin Rusiyası tərəfdarlarını Bakının küçələrinə çıxarmaq üçün əvvəlcə onları tapmaq və səfərbər etmək lazımdır. Buna isə vaxtın azlığı və şəraitin yoxluğu imkan vermir. Əslində isə, heç ehtiyac da yoxdur. Putin Rusiyası tərəfdarlarının mövqeləri elə hakimiyyətin daxilində yetərincə güclüdür. Onlar son illərdə bir neçə önəmli dövlət postları əldə etmiş, digər bir neçəsini öz nəzarətinə keçirməyə müvəffəq olmuş və nəhayət, ölkə iqtisadiyyatının bir sıra gəlirli sektorlarını tam nəzarətə götürə bilmişlər. Bundan əlavə, bu qruplaşma vətəndaş cəmiyyəti, xüsusilə də gənclər təşkilatları və Media sahələrində də uğurlara imza ata bilmişdir. Eyni zamanda, Putin komandasının həmin qruplaşma ilə sıx iqtisadi əlaqələri barədə də xeyli bilgilər mövcuddur. Amma bu qruplaşmaya müqavimət göstərən ənənəvi digər bir regional qruplaşmanın da mövcudluğu qurulmuş planlara əngəllər yarada bilər.  Məhz bu səbəbdən də həmin regional qruplaşmaya rəhbərlik edən və Azərbaycan siyasətinin patriarxı sayılan şəxsin öz yerinə daha gənc, az təcrübəli yeni bir lider hazırlaması və yaxın zamanda təqaüdə gedəcəyi barədə məlumatlar dövrüyyəyə buraxılıb. Bu məlumatların, həmçinin, patriarxa "getmək vaxtıdır!" mesajını vermək məqsədi daşıdığı da istisna edilmir. Bunun baş verəcəyi təqdirdə Putin-hərbiyyə tandeminin Azərbaycanda özünə loyal hakimiyyət əldə etmək istiqamətindəki səylərinin qarşısındakı son maneələrdən biri qaldırılmış olacaq. Açıq qalan isə bircə sualdır: İlham Əliyevə loyallıq nümayiş etdirən prezident Medvedevin və Azərbaycanda dinc islahatların keçiriləcəyinə ümidlərini hələ tam itirməyən Qərbin buna qarşı nə addimlar atacağı.     

Misir müəllimin "Son zəngi"

Nəhayət, "son zəng" ərəfəsində Misir müəllim ənənəsinə sadiq qalaraq, yenə də analoqu olmayan əmr imzaladı. Əmrin mahiyyəti isə bundan ibarətdir ki, "son zəng" ancaq məktəblərin ərazisində, özü də 3 saat ərzində keçirilməlidır və heç bir kütləvi gəzintiyə yol verilmir. Cənab nazır hətta bunu belə əsaslandırıb ki, sən demə "hər dəfə belə gəzintilər olanda əxlaqa, tərbiyəmizə zidd hallar baş verir. Son zəng mərasimləri hər bir orta məktəbin daxilində keçirilməlidir." Dünyada öz adı ilə tanınan Azərbaycan təhsilinə əvəzsiz töhfələr vermiş, görkəmli alim, professor Misir müəllimin bu əmri məni lap məyus elədi, düzü. Az qala uşaq yaşlarından iqtidarın naziri olan Misir müəllimin öz hakimiyyətinin ənənələrinə və qaydalarına bu dərəcədə sayğısız yanaşmasını ağlıma belə gətirməzdim. Əvvəla, əmrdə əlavə təhlükəsizlik tədbirləri barədə bircə kəlmə belə yoxdur: yəni, əmrdə nə məktəblər ətrafında xəndəklərin qazılması, nə müdafiə istehkamlarıının qurulması, nə də ki, tikanlı məftillərin çəkilməsi barədə heç bircə kəlmə də yoxdur. Mən hələ orta təhsil ocaqlarının daxili qoşunların əli avtomatlı əsgərləri tərəfindən mühasirəyə alınmasını demirəm. Başa düşürəm ki, 1000-dən yuxarı məktəb üçün şəxsi heyətin sayı yetərli olmaya bilər, amma 2-3 saatlığa onların sıralarını nazir-oliqarxların qoçu dəstələri ilə də tamamlamaq olardı. Bəs 11-cilər arasında əks-kəşfiyyat təminatının həyata keçirilməsi? Bəs havada dövrə vuran helikopterlərdən müşahidə? Bəs 11 il ərzində davaranışı suallar doğuran 11-cilərin qollarına vurmaq üçün qandallar? Bütün bunları Misir müəllim niyəsə nəzərdən qaçırıb. Ən dəhşətlisi isə əmrdə "son zəng"in informasiya dəstəyinin tam unudulmasıdır. Yəni, əgər TV-lər qisa bir maarifləndirici rolik yayımlasaydılar, dünya dağılmazdı ki? Deyək ki, əvvəlcə akademik Abel müəllimin 10-15 saniyəlik bir çıxışı verilir və sonra Misir müəllim özü efirdə görünüb deyir ki, "Əziz məzunlar, baxın, əgər kimsə "son zəng" günü özünü milli əxlaqımıza uyğun aparmasa, onu testsiz-zadsız göndərəcəyəm indicə gördüyünüz əminin universitetində oxumağa!" Təsəvvür edirsiniz, necə effektiv profilaktik tədbir olardı? Hardadı indi elə ağılsız məzun ki, belə ağır xəbərdarlıqdan sonra hələ bir şuluqluq da sala!? Və ya göstərirsən akademiklərimizi, sonra da deyirsən ki, pis işlər görsəniz, sizi də oxudub bunların siralarına qatacağıq! Bundan sonra məzunların hamısı olacaqdı quzu kimi. Mən hələ əyani vəsait kimi "İrəli"nin, YAP Gənclər Təşkilatının üzvlərini göstərməklə xəbərdarlıq eləməyi demirəm. İnanclı məzunlara isə demək olardı ki, qayda pozanı göndərəcəyik Allahşükür Paşazədənin keçirdiyi ibadətə. Təsəvvür edirsiniz, bundan sonra zavallı inanclılar nə günə düşərdilər? Əsgər kimi sıra ilə "son zəngə" gəlib, sıra ilə də gedərdilər evlərinə. Nə isə..., lap ürəyim ağrıdı onlara bu sətirləri yazanda.

Amma, əslində, məni narahat edən başqa bir məsələdir: qorxuram birdən sabah Misir müəllimin tabeliyində olan və illərlə onun ayağının altını qazıyan deputat-rektorları, partiya silahdaşları onu hədsiz liberallıqda ittiham edələr. Sonra da xəbər gedib çata Ramiz müəllimin özünə. Onda gəl gör ki, "son zəng" elə doğrudan da son zəng ola...

Beynəlxalq siyasətdə kişiliyi necə ölçmək olar?

Sayın Ziyafət müəllim beynəlxalq siyasətdə kişilik nəsələsinə toxunanda düşündüm ki, elə oradaca bu kişiliyi ölçmək üçün xüsusi bir komissiya yaradılmasını təklif edəcək. Bu baş vermədikdə düzü əvvəl bir az məyus olsam da, sonra razılaşdım ki, belə böyük və hələ araşdırılmamış bir sahəni öyrənmək üçün işə ciddi yanaşmaq lazımdır. Bu sizə Azərbaycan qanunlarının qəbulu deyil ki, elə oxumadan soxuşdurasan gedə. Məsələnin elmi-siyasi yenilik və dünyada hələ analoqu olmayan bir sahə olduğunu nəzərə alsaq, Azərbaycanın bu sahədə pionerliyi artıq mübahisə predmeti olmayacaq və mən əminəm ki, Nobel komitəsindəki ermənipərəstlər pəl qatmasalar, Ziyafət müəllim Nobeli təmin olunacaq. Əlbəttə ki, əgər namərd qonşularımız bu kəşfi də dolma və balaban kimi özlərinə çıxmasalar. Beynəlxalq siyasətdə kişilik qalmayıb! Bəyənatın özü mahiyyətcə ictimai-siyasi yenilik olmaqla yanaşı, məncə, həm də aktualdır. Amma öz aramızdır, Ziyafət müəllim də haqlıdır. Doğrudan da, əgər Avropa Şurasının rəsmisi gəlib deyirsə ki, niyə sizdə demokratiya, söz azadlığı yoxdur daha bunun harası oldu kişilik? Məğər qəzetlərdə ağzına gələni yazmaqdır kişilik? Yoxsa bəlkə durub "insanın ona haqqı var, buna haqqı var" deyə boş-boş danışmaq? Adama deyərlər, sənə nə mənim nəyim var, nəyim yoxdur? Dədədən-babadan görmüşük kişi daş daşıyar, yer belləyər, mal otarar. Kişi odur ki, yanından keçəndə tər, ya da ki, mal-təzək iyi versin. Yoxsa parfümnən-zaddan vurub, başlarına jele çəkib gəlirlər ki, "mən Avropadan gəlmiş kişiyəm". Lap belə gözüm aydın! "Kişisən, get kişi işiylə məşqul ol! Sənə nə var kimi tutmuşuq, kimin ağzını yummuşuq?" İndi deyin ki, Ziyafət müəllim haqlı deyil. Deyə bilməzsiniz, heç zaman! Kişisənsə, get öz xarabanda sənə ağzına qələni deyən özün kimi dəyusun cibinə narkotik atdır, sonra da bas içəri getsin çala-çala! Kişisənsə, sənin haqqında yazanların üzünə bir qadını qoy, zorlama üstündə bas getsin türməyə! Bunu da eləyə bimirsən? Budur sənin kişiliyin? 
Amma, öz aramızdır, Ziyafət müəllim düz deyir, bunların kişiliyini ölçsən bəlkə elə dillərini qoyarlar dinməz yerlərinə. Qalır bir onu necə və nəylə ölçmək. Əvvəl-əvvəl, gərək ölçü vahidini müəyyənləşdirəsən ki, sonra sənin gül kimi metodunun obyektivliyini şübhə altına almayalar. Yoxsa bir ağzıgöyçək deyəcək ki, gəlin beynəlxalq aləmin kişiliyini kiloyla ölçək, biri deyəcək metrə ilə, biri də ayrı nə bilim necə. Bunu da ki, Azərbaycanın legitim məclisi elə indidən qanuniləşdirsə daha yaxşı olar. Özü də hər iki halda bu bambılı avropalılar qalacaqlar siyahının sonunda. Kiloyla ölçsən təbii ki, bizim məmurlar daha sanballı kişilər çıxacaqlar, metrəylə hesablasan-bu bizim afrikalı qardaşlarımızın xeyrınə olacaq. Məsələn, həbəşlərin. Onların da ən balacası olur 2 metrə. Boyu əlbəttə ki! Avropalılar isə özlərini öldürsələr də santimetrlərdən o yana keçə bilməyəcəklər. Görək onda Ziyafət müəllimə etiraz eləməyə necə cəsarətləri çatacaq? Amma burda da bir təhlükə var: bu ölçülər Məzhir müəllimin səsləri saymaq, Ziya müəllimin yolları ölçmək və Samir müəllimin büdcə pullarını hesablamaq üsulları ilə aparılsa, onda batdıq. Çünki o zaman avropalıların 50-60 kilosu dönüb olacaq bir neçə ton, santimetrləri də ki,- kilometr. Sonra da gəl dur bunların kilometrinin qabağında, görüm necə durursan. Odur ki, Azərbaycanın legitim məclisində "Beynəlxalq siyasətdə kişilik haqqında" qanunu qəbul edən kimi, elə yerindəcə komissiyanı da formalaşdırmaq lazımdır. Özü də məbadə bu komissiyaya Məzahir müəllimi, Ziya müəllimi və Samir müəllimi yaxın buraxasan! Məncə, yaxşı olardı ki, bu işə elə bu başdan məclisin özündən bir neçə xanımı cəlb edəydilər, çünki onlar belə şeylərdə həm obyektiv, həm ədalətli, həm də daha qabiliyyətli olarlar. Yox, lütfən, başqa şey gəlməsin ağlınıza! Kişiliyin müəyyənləşdirilməsində qadın gözündən dəqiq nə ola bilər məgər?! O da ki, ola təcrübəli qadın gözü! Görüm onda bu dəyus beynəlxalq siyasətçilər ağızlarını aça biləcəklər ki, hələ nəsə desinlər də?

Şəhid alveri

1990-cı ilin yanvarı yaxşı yadımdadır. Ayın 24-də Leninqraddan gəldim Bakıya və yalnız onda 20 yanvar faciəsinin əsl miqyasını (həm də mənəvi-əxlaqi miqyasını) dərk elədim. O zaman başa düşdüm ki, artıq biz yeni bir tarixi mərhələyə qədəm qoymuşuq və indi hər şey əvvəlkindən tamamilə fərqli olacaq...

Həmin günlərin ən çox eşidilən və səsləndirilən sözü isə "şəhid" idi. Bəli, məhz həmin gündən bu söz dilimizə yeni bir məzmunda daxil oldu. Amma o zaman nə mən, nə də başqa bir azərbaycanlı düşünməzdik ki, zaman keçəcək və özündə müqəddəslik, saflıq ehtiva edən bu söz ictimai-siyasi leksikonda ən ucuzlaşdırılmış terminlərdən birinə çevriləcək. Bəli, məhz terminə, özü də təkcə siyasətçilərin deyil, həm də özünə şou-biznes əhli deyən yaramaz zümrənin amansızcasına istismar etdiyi bir terminə. Ağlımıza belə gətirməzdik ki, 20 yanvar faciəsinin ardınca alovlanan Qarabağ savaşında millətin verdiyi minlərlə şəhidin ruhu alver predmetinə çevriləcək, özü də təkcə siyasi alverçilərin deyil, həm də həmin o özünə şou-biznes əhli deyənlərin əlində. Amma zaman öz işini amansızcasına görür və hər şey getdikcə adiləşirdi. Sonda elə adiləşdi də. Vətən uğrunda döyüşən oğul-qızları irsi-cinsi mənsubiyyəti xeyli suallar doğuran "müğənnilər" (yeri gəlmişkən, həmin elə o zamanlar belələrinə küçə pozğunu deyirdilər), Azərbaycanın taleyini düşünənləri isə özünə legitim adı qoyub, məmləkəti düşməndən də qəddarlıqla talayanlar əvəzlədi. Sadaladığım naqisliklərsə özünə cəmiyyət deyən kütlənin gözləri qarşısında, onun susqunluğu fonunda, bəzən isə hətta onun iştirakilə baş verdi. Bütün bunlar ona görə oldu ki, biz hamımız Asya Manafova adlı bir Nikolay "xanımının" "Heydər Əliyev hakimiyyətə gələnədək, Azərbaycanda ordu yox, quldur dəstələri olub" kimi şərəfsiz bir təhqirini ləyaqətsizcəsinə həzm elədik. Bu kimi tərbiyəsizliyi qulaqardına vurmaqla biz faktiki olaraq qəbul etdik ki, DTK tör-töküntülərinin 1993-cü ilin iyununda törətdiyi qiyamadək Şuşada, Laçında, Ağdamda, Kəlbəcərdə ölənlər şəhidlər yox, ermənilərın qətlə yetirdiyi quldurlar imiş. Bəli, bu cür ictimai binamusluğu biz boynumuza götürdük və bundan ruhlanan, ahıl yaşı üzündən siyasətə atılan fahişələr bir az da üstümüzə gəldilər və az qala Qarabağ savaşında bizim qaçqınları, köçkünləri, şəhidləri suçlamağa başladılar. Biz isə bunu da həzm elədik, çünki şərəfsizliyi artıq boynumuza götürmüşdük. Bilirsiniz nə zaman? O zaman ki, Qarabağda şəhid olanların cənazələrini ermənilərdən pulla almağa, yanacağa, erməni cəsədlərinə dəyişməyə başladır. Yəni Qarabağ savaşının elə ilk günlərindən. Ermənilərin əlində olan şəhid cənazəsini dizel yanacağına dəyişən millətin "Şəhid" kimi müqəddəs bir kəlməni dilinə gətirməyə nə haqqı var? Axı bu zaman o mərhum Şəhid yox, alver, mübadilə predmeti olur. Pulla alınıb-satılan, yanacağa dəyişdirilən nə zamandan "şəhid" adlanıb? Bax bizə də elə bunu xatırlatdılar və bu gün də xatırlatmaqda davam edirlər.  Yoxsa bunu inkar etmək istəyənlər var? O zaman buyursun, desin ki, belə bir şeylər olmayıb! Müharibənin ən qızğın dövrlərində ön cəbhədə həkim olmuş bəndəniz bunları yaxşı bilir. Təsəvvür etmək olarmı ki, türk dövləti PKK terrorçularının əlinə düşmüş mehmetciyin cənazəsini silaha, pula və ya yanacağa dəyişsin? Ağlınıza belə gətirməyin! Hizbullah lideri Həsən Nəsrullah oğlunun İsrail ordusunun əlinə keçmiş cəsədini əsir götürülmüş yəhudi əsgərinə dəyişməyəndə, yəqin ki, şəhidi alver predmetinə çevirməməyi əldə əsas götürdü. Bəs sizcə Stalin alman əsirliyində olan oğlunu "mən əsgəri feldmarşala dəyişmirəm!" deyib nasist sərkərdəsi Pulyusa dəyişməkdən imtina edəndə hansı prinsipdən çıxış edirdi? Elə həmin prinsipdən-müharıbəni, əsgəri, şəhidi alver predmetinə çevirməmək prinsipindən. Etiraf edək ki, biz bunu bacarmadıq. Hər şeyimizi alıb-satdıq: mənliyimizi də, namusumuzu da, ləyaqətimizi də, şəxsiyyətimizi də. Şəhidləri alıb-satandan sonra bunları bazara çıxarmağa nə var idi ki! Odur ki, bəlkə bu gün hər qəbildən olan yaramazların şəhidlərlə, onların ruhu və qanı ilə alver eləməsinə bir az dözümlü yanaşaq? Niyə? Ona görə ki, özümüz vaxtilə bütün bu dəyərlərimizi öz əllərimizlə alıb-satmışıq, ya da ki, yanacağa dəyişmişik. Özü yıxılansa, ağlamaz...

Vətənsizlikdən-Qürbətə, yoxsa Vətənsizlikdən-Vətənə?

Hər zaman Qürbətdə yaşayan insanlara ürəyim ağrıyıb. Deyirlər Vətən geniş bir məfhumdur, razılaşmamaq olmur. Mənimçün Vətən - yaşadığım evdən başlayır, küçəmdə davam edir, keçir şəhərimə və bitir ölkəmdə. Mənimçün Vətən - ailəmdən başlayır, dostlarımla davam edir və həmvətənlərimlə bütövləşir. Bəli Vətən bütöv olanda Vətən olur. Əgər evimə kimsə qanunsuz tikili deyib, onu sökürsə, küçəmin bir hissəsini kimsə zəbt edirsə, bir başqası şəhərımı öz dədə mülkü kimi istismar edirsə, ölkəmi də iki əmiuşağı 80/20 nisbətində bölürsə, deməli o, artıq Vətən olmur. Əgər ailəmdə kiminsə hüququ tapdanırsa, dostlarım təqiblərə məruz qalırsa, həmvətənlərim didərgin salınırsa, deməli o, artıq Vətən olmur. O, Vətən olmursa, demək sən də Vətənsiz olursan. Vətənsizliyin isə seçimi geniş olmur. Əslində Qürbətə də ehtiyac qalmır, çünki Vətən özü artıq Qürbət olur səninçün. Qürbətə gedəndə bilmirsən nə gözləyir səni, bircə şeydən savayı: dəqiq bəllidir ki, ən azı bir neçə il seçib-seçilmək hüququn olmayacaq. Əgər Vətəndə bu hüququ səndən zorla alırlarsa, nədir bu zaman Vətinin Qürbətdən fərqi? Əgər yaşadığın ev, yeridiyin küçə, gəzdiyin şəhər sənin olmursa, nədir bunun Qürbətdən fərqi? Fərqi odur ki, Vətənsizlik-ötəri, Qürbət isə əbədidir. Bəlkə ona görə də elə Vətənsizliyə üstünlük vermək lazımdır. Vətəninə sahib çıxa biləndə Vətənsizlik dönüb yenə Vətən ola bilir, Qürbətə isə sahib çıxa bilmirsən, çünki sənin Qürbətin  başqa birisinin Vətənidir. Sənin Qürbətinin sahibi var! Elə ona görə də başqasının Vətənini öz Qürbətinə çevirməkdənsə, elə öz Vətənsizliyinə son qoymağa məhkumsan, yəni öz evinə, öz küçənə, öz şəhərinə olan haqqını, öz səsinə, düşüncənə olan hüququnu qaytarmaq düşür boynuna. Bacarsan Vətən olacaq, bacarmasan - Vətənsiz qalacaqsan! 

Avtoritar liderin düşüncələri

....Ay siz öləsiniz! Bunların ürəyindən keçənə bax hələ... Azadlıq, İstefa, Yüksək maaş... Qulaqlarınız dibini görərsiniz bunların əvəzinə! Ağzınıza bir parça çörək atacağam, səsnizi kəsib oturacaqsınız yerinizə. Siz adamsınız ki, ləyaqətli həyat tələb edirsiniz? Siz mənim, ailəmin ayaqlarımız altında dolaşan həşəratsınız, elə həşərat kimi də yaşayacaqsınız: bax bu da sizin ləyaqətli həyatınız! Siz mənə pişik kimi yaltaqlanıb, it kimi qarşımda quyruq bulayıb, özümə, atama-anama, arvadıma, oğluma-qızıma yaltaqlanacaqsınız ki, acından öldürməyim sizi. Siz öz əllərinizlə körpə qızlarınızı mənim əlaltılarıma, qulbeçələrimə, nökərlərimə verəcəksiniz ki, onlardan bir tulapayı alıb acından ölməyəsiniz! Siz buna layiqsiniz! Budur sizin ləyaqətli həyatınız! Siz bunu istəyirsiniz? Mən də sizə elə bunu vermişəm, hələ verəcəyəm də! Mənsə sizə vədlər verməklə, 5-10%  pensiyalarınızı, maaşlarınızı artırmaqla ələ salacağam, necə ki, illərlədir bunu edirəm. Əvəzində namusunuzdan tutmuş evlərinizə qədər hər şeyi alacağam. Çünki siz buna layiqsiniz! Mən oturuşumla, duruşumla, sözlərimlə, jestlərimlə sizi hər zaman təhqir edirəm və edəcəyəm də. Sizsə mənə yarınmağı, ac küçə iti kimi qarşımda quyruq bulamağı özünüzə şərəf biləcəksiniz! Siz buna layiqsiniz! Siz yoxsulluq, zülm içində gözünüz qarşısında övladınızı itirəndə də, ac-yalavac balalarınıza yedizdirməyə bir parça çörək tapanda da mənə dua edəcəksiniz, mən sizə bunu etdirəcəyəm! Allaha yox, mənə! Sizin Allahınız da, Peyğəmbəriniz də, İmamınız da mənəm!!! Siz ömrünüzün son günlərini də mənə bağışlayacaqsınız! Necə? Mənim əlimin, ayağımın altındakılar sizə bunu öyrədəcəklər. Mən onları bütün bu alçaqlıqlardan keçirib, onlara imkan verdim ki, indi də onlar öz keçdikləri yolu sizlərə göstərsinlər. Siz buna layiqsiniz!  Bilirsiniz niyə layiqsiniz? Çünki siz məni sevmirsiniz, siz mənə səs vermədiniz! Siz elə bilirdiniz ki, sizin səsiniz, sözünüz nəyisə həll edir? Ay siz öləsiniz! İndi mən sizə bunu izah edirəm, hələ bu harasıdır! Hələ ölməyin, sürünün bir az da, alçalın bir az da, onda görəcəksiniz sizə nə divan tutacağaçam.

Başınızı qaldıracaqsınız? Qaldırın, görün sizdən də yaramazların əlilə sizə necə od qoyuram! Siz məndən nəsə tələb edəcəksiniz? Ha-ha-ha! Cəhd eləyin, amma bilin ki, sizinlə ən amansız şəkildə rəftar edəcəyəm! Çünki siz buna layiqsiniz! Siz insan deyilsiniz! Mən sizə nifrət edirəm! Bax belə!!! 

Gizli kameralardan necə qorunmalı (praktiki təlimat)

(Bu təlimat layihə deyil və heç bir xarici qurum tərəfindən maliyyələşdirilməyib)

Həyatımızın tərkib hissəsinə çevrilmiş gizli kameralar bəzən bizləri çətin durumlara salır. Belə duruma düşməmək və sonra da Lider TV-nin ekranını, internet səhifələrini bəzəmək istəməyənlərə aşağıdakı qaydalara ciddi şəkildə riayət etməyi məsləhət görürük:

1. Şəhərdə və küçədə:

- qadınlar olan səmtə boylanmayın,

- küçədə uşaq yaxınlaşıb nəsə soruşsa, ona tərəf boylanmadan və cavab vermədən hərəkətinizi davam etdirin, yoxsa sizi kameraya çəkib pedofil kimi təqdim edəcəklər, 

- günün saatından asılı olmayaraq tünd rəngli eynəkdən istifadə edin,

- kişilərlə belə əl tutub görüşməyin (sizi kameraya çəkib mavilikdə ittiham edə bilərlər), ümumiyyətlə, mavi rəngi unudun. Kimsə sizə mavi rəngdə paltar, avtomaşın, hətta təyyarə bağışlamaq istəsə, bilin ki, bu təxribatdır və nəzakətli şəkildə imtina edin,

- SOS: ictimai tualetdən heç bir halda istifadə etməyin!!! (ümumiyyətlə isə, ən etibarlısı evdən çıxanda böyük ölçüdə pampers geyinib çıxmaqdır)

- sex sözünü eşidəndə belə diqqətinizi o sözü deyənə çəkməyin (bu an sizi kənardan çəkə bilərlər). Səfirliklərdə viza üçün anket doldurduqda oradakı sex sözünün üstündən xətt çəkib, qarşısına "Bu bizim milli mentalitetimizə ziddir" yazıb, altından imza atın,

- çalışın internetdən (xüsusilə də sosial şəbəkələrdən) istifadə etməyin, etdikdə isə profilinizə xüsusi adlar seçin ("YAPsevər", "Mən dəstəkləyirəm", "Müxalifətə ölüm!", "Vətən xainlərinə ar olsun!" və s.),

- toyda, ad günlərində qızlardan-qadınlardan uzaqda oturun, gəlinə və ya müğənniyə tərəf heç zaman boylanmayın-sizi gizli kameraya çəkib sonra namussuzluqda ittiham edə bilərlər,

- hüzr məclislərinə getdikdə isə mərhumdan maksimum uzaq olun, yoxsa gizli kamera sizi bu dəfə nekrofil kimi göstərəcək,

2. Evdə:

- qapıdan girdikdə həyat yoldaşınızla rəsmi görüşün və belə də müraciət edin (əl tutmayın, məsələn, "necəsiniz Kəmalə xanım?"- deyə salamlaşın)

- uşaqları soruşduqda yalnız "uşaqlar necədir?" kəlməsindən istifadə edin (uşaqlarımız desəniz, sizi həyat yoldaşınızla intim əlaqədə olmaqda ittiham edə bilərlər. Sonra da bunu hökmən Lider TV-də göztərəcəklər),

- gecə saat 12-dən tez duşdan isifadə etməyin, vannanı isə, ümumiyyətlə unudun, vanna otağına daxil olduqda işığı mütləq söndürün,

- həyat yoldaşınızla ayrı-ayrı otaqlarda yatın və təxəyyülünüzə güc verib, bütün intim tələbatlarınızı xəyalən təmin edin, yatanda heç zaman paltarlarınızı soyunmayın,

- SOS: tualetdə xüsusilə ehtiyatlı olun: unitaza əyləşməzdən öncə onun içində Lider TV-nin çəkiliş qrupunun, rəhbərlərinin və xüsusi xidmət orqanları (təbii ki, xarici!!!) əməkdaşlarının olmadığına əmin olun. Hər ehtimal üçün əyləşməzdən əvvəl suyu buraxmağı vərdiş edin ki, yuxarıdakılar varsa, su yuyub aparsın. Tualet kağızı almayın, rulonun içində kamera gizlədilə bilər. Xanimlara isə gigiyenik paketlərdən istifadə zamanı xüsusilə diqqətli olmağı tövsiyyə edirik,

- çirkli alt paltarlarınızı vannaya atıb getsəniz, əmin olun ki, onları hökmən çəkib Lider TV-də göztərəcəklər,

- evdə hərəkət edəndə ciddi olun, yerli-yersiz gülümsəməyin və xaniminizdan bəlli məsafə saxlayın. Oturub-durduqda isə şalvarınızı öndən və ya arxadan düzəltməyin, bu hərəkətiniz gizli kameraya tuş gələ bilər və onda siz zəhmətkeşlərə anonist kimi təqdim olunacaqsınız,

3. Əgər siz kənddə yaşayırsınızsa və heç olmazsa bir dəfə dolanışıqdan gileylənmisinizsə:

- çalışın, həyətdən bayıra çixmayın

- ev heyvanlarına 30 metrdən yaxına getməyin, xüsusilə də dişi heyvanlara. Bilin sizi çəkib göstərəcəklər və zoofiliyada ittiham edəcəklər,

- Eşşəklərə və qoyunlara tərəf isə hətta boylanmayın, burda təhlükə risqi ikiqatdır: zoofiliya ittihamından savayi, siz kiminsə qohum-əqrabasına təcavüzdə şübhəli bilinib, onların qəzəbinə tuş gələ bilərsiniz. Bu isə artıq namus məsələsidir.

- həyat yoldaşınızın tənbəlliyi və ya pintiliyi sizi hövsələdən çıxaranda söyüşdən istifadə etməyin. Onu (söyüşü) "sənin var-yoxununun ömrü uzun olsun!", "ay atanın goru nurla dolsun!", "sənin nəslinə qurban olum!" kimi diplomatik ifadələrlə əvəzləyin. Bilin, gizli kamera sizin yanınızdadır, o, sizin ehtiyatsızlığınızı gözləyir...

Təlimatın hazırlanmasında əvəzsiz məsləhətlərinə və göstərdikləri təmənnasız dəstəyə görə VÇK rəhbəri Edmund Dzerjinskiyə, NKVD sədri Lavrentiy Beriyaya, Gestapo şefi Henrix Müllerə, 3-cü Reyxin kəşfiyyat şefi Valter Şellenberqə və onlarla digər dəyərli insansevər yoldaşlara səmimi təşıkkürümü bildirirəm!

Xaricdən dəstək alan müxalifət, yoxsa....?

İqtidar tərəfindən son günlər siyasi leksikona daxil edilməsinə cəhd olunan "xaricdən dəstək alan dağıdıcı müxalifət" kəlməsinin dərin siyasi məzmununu və mənasını başa düşmək üçün münəccim və yaxud siyasi ekspert olmağa heç bir ehtiyac yoxdur. Bunun bütün izahını yaxın tariximiz özü verib. 2003-cü ilin prezident seçkiləri ərəfəsində dağıdıcı müxalifətin namizədi İsə Qəmbərin görüşlərində və mitinqlərindəki izdihamlar seçicilərin kimə səs verəcəyini açıqca göstərirdi. Amma, hətta "karusellərin" və "əlibabaların" köməyilə toplanan səslərin belə iqtidar namizədi İlham Əliyevin köməyinə çatmayacağını duyanda ABŞ Dövlət Katibinin müavini Riçard Armitac seçkilərin ilkin nəticələrinin elan olunmasını belə gözləmədən Bakıya telefon açıb dostu İlham Əliyevi təbrik etdi. Əlbəttə ki, bu iqtidara xaricdən dəstək deyildi, sadəcə "dosta zəng" idi. Amma bu "dosta zəngin" taleyi hələ 2002-ci ildə keçirilən "referendumda" həll edimişdi. Hörmətli oxucuya xatırladım ki, 2002-ci ildə bütün susqun dünyanın gözü qarşısında Azərbaycan Konstitusiyası saxtalaşdırılaraq, hakimiyyətin İlham Əliyevə ötürülməsi üçün "hüquqi baza" yaradılmışdı. Mən qətiyyən iddia eləmirəm ki, bu susqunluq Azərbaycan iqtidarına xaricdən dəstəyin ifadəsi idi. Sadəcə, görünür o zaman dünyada total eşitmə və görmə problemi yaranmışdı ki, bu da bəzilərinin gözünə Azərbaycan iqtidarına xaricdən dəstək kimi görünə bilərdi. Məncə, elə 2005-ci ilin parlament seçkilərində də YAP-ın "Azadlıq" bloku tərəfindən darmadağın edilməsinə və bundan sonra seçkilərin total saxtalaşdırılmasına dünyanın göz yumması da Azərbaycan iqtidarına xaricdən dəstək kimi başa düşülməməlidir. Görünür o zaman dünyanın başı başqa işlərə qarışıbmış, məsələn, terrorla mübarizəyə. Eynilə də Azərbaycanda "hakim şeçkilərinə", 2008-ci ilin prezident "seçkilərinə", 2009-cu ilin "referendumuna"  Avropa Şurasının, ATƏT-in, ABŞ-ın məmnun reaksiyası da iqtidara xarici dəstəyin deyil, Azərbaycanın hüquqi dövlət olması istəyinin təzahürləri idi. Bax belə!

Amma indi deyəsən dünyanın gözü, qulağı və hətta dili açılmağa başlayıb ki, bu da yəqin dağıdıcı müxalifətə dəstyin ifadəsidir. Elə buna görə də iqtidar yetkililəri hirslənib qışqırırlar ki, "dünya kar, kor və lal ol, çünki sən eşidəndə, görəndə və xüsusilə də danışanda dağıdıcı müxalifətə xaricdən dəstək verirsən!"

Azərbaycan siyasətində "Mən də varam!" sindromu

Cəmiyətin siyasiləşməsindən əldə etdiyimiz "qazanclardan" biri də son illər çeşidli "siyasi düşüncə" sahiblərinin meydana çıxmasıdır. Əlbəttə, siyasi meydana çıxması onların öz təbirincə desək. Ölkədə ictimai-siyasi proseslər qızışan kimi ayrı-ayrı fərdlər var gücü ilə öz fəaliyyətini gözə soxmağa çalışır və hətta sonucda özləri də inanırlar ki, bu fəaliyyətləri ilə nəinki hadisələrə təsir göstərirlər, hətta bütün siyasət burulğanı belə onların olmayan iradəsi ilə idarə olunur. İctimai əhəmiyyəti  öz avtomaşının salonundan kənara çıxmayan birisi, yumşaq desək, analitik məqalə yazaraq və ya reportaj hazırlayaraq, bununla da ölkədəki siyasətin taleyinə təsir etdiyini düşünür. İkincisi, özünə sığal verib, önəmi dəniz səviyyəsindən 27,5 metr aşağı olan diplomatlara əcaib ingiliscədə öz dərin siyasi "mülahizələrini" soxuşdurmaqla, qlobal siyasət üçün onun əvəzsiz "zəkasının" nə dərəcədə önəmliliyini beynində fırladır (Ay-hay, nə asan aldanırlarmış bu iliyinə qədər "səmimi" qərblilər!). Üçüncüsü, bir qədər də uzağa gedərək, ölkənin 20 ildən sonra başlayacaq siyasi intibahı üçün artıq bu gün təhsilin və mədəniyyətin inkişafının zəruriliyindən ağıllı-ağıllı danışır. Ən maraqlısı isə budur ki, əslində ölkədəki real siyasətdən danışmağa cəsarətləri çatmayan (təbii, bəs öhdəliklər?) və siyasi çuğulluqla (xalq arasında buna donosbazlıq və ya stukaçlıq da deyirlər) məşqul olan bu siyasətçi-analitik-münəccimlər, bəlkə doğrudan da səmimi olaraq düşünürlər ki, beləliklə də hər şey onların nəzarətindədir və məhz onların "uzaqgörən rəyləri" Azərbaycan siyasətinin nəinki bugününü, hətta uzaq gələcəyini də həll edir. Amma, türklər demiş, o kadar da diyil. Əgər belədirsə, o zaman hər iki tərəfdən (Azərbaycan hakimiyyətindən və yurtdışından) alınan ənamlar nə üçün verilir? Əlbəttə ki, göstərdikləri çuğulluğ xidmətinin müqabilində. Bu da məsələnin başqa tərəfi. 

İndi hörmətli oxucum sual verə bilər ki, o zaman belələrinə vaxt sərf edib, hələ bir onlar haqqında nəsə yazmağa dəyərmi? Sual haqlıdır, elə cavab da: Əslində dəyməz, amma atalar demiş "Milçək murdar deyil, könül bulandırır".

Könül bulandırırlar axı! 

Gülnaz nənənin işdanı və 12 milyon manat

Bu günlərdə bir iş adamının evindən 12 milyon manatın oğurlanması barədə hay-küy uşaqlığımı xatırlatdı mənə:

...Mən kənddə böyümüşəm və o vaxtın bütün kənd uşaqları kimi, mən də işdanın nə olduğunu yaxşı bilirdim. O zamanlar kənd arvadları, xüsusilə də yaşlıları, isti qış alt paltarı geyərdilər ki, özlərini soyuqdan qorusunlar və aşağıdan-yuxarıdan rezinlərlə boğulub kipləşdirilmiş bu geyimə doğma azəricəmizdə işdan deyirdilər. Adətən, sərgidə gördüyümüz bu geyim tək bir öz möhtəşəm görünüşü ilə deyil, həm də universal təyinatı ilə diqqəti çəkərdi. Mənimsə yadımda qalan nənəmin yaxın bacılığı olan Gülnaz nənənın işdanı olub. Gülnaz nənə bütün büdcəsini işdanda gəzdirərdi. Bu 70 yaşlı gümrah və ucaboy qadın doqqazda görünəndə, müştüklə çəkdiyi "Prima" siqareti və içində pulunu gizlətdiyi işdanı gələrdi gözümün önünə. Hər gələndə bizə 20 qəpik "marojna" pulu verən Gülnaz nənə bizim sevgimizi də elə o 20 qəpiklə qazanmışdı (O zaman uşaq ağlımla elə bilidim ki, pula öz məhəbbətini təkcə uşaqlar satır). Amma əsas məsələ də elə bu 20 qəpiyin harada gizlədilməsi idi: Gülnaz nənə geniş balaqlı tumanını qaldırar, işdanından düyünlənmiş əl dəsmalını çıxarar və düyünü səliqə ilə açıb, bizə pul verərdi-"marojna" pulu. Sonra isə bütün bu əməliyyatı əksinə icra edərdi. Beləcə də uşaqlıqdan başa düşdüm ki, pulun ən etibarlı saxlanma yeri Gülnaz nənənin işdanıdır. O zamandan 42-43 il keçdiyindən mən bu yaxınlaradək elə bilirdim ki, pul saxlama yeri kimi işdan aktuallığını çoxdan itirib: 21-ci əsrdir, banklar var, kredit kartları, ayrı nə bilim nələr icad olunub... Sən demə yox, kiminçünsə evdəki seyf daha etibarlıymış. Amma 12 milyonun seyf qarışıq oğurlanması göstərdi ki, seyfdən də, döşəyin altından da, balışın içindən də etibarlısı elə Gülnaz nənənin işdanıdır, ən azı ona görə ki, tarıxın sınağından uğurla çıxıb. Üstəlik 21-ci əsr Atropaten iş adamının biznes təfəkkürü də heç Gülnaz nənənin işdanından o yana getməyib, yoxsa 12 milyon manat evdə nə gəzirdi? Yadımdadır, bir dəfə Gülnaz nənədən soruşanda ki, o, pulunu niyə işdanda gizlədir, demişdi: Bala kasıbın malı gözünün önündə olar!     

Sürünən işğal və azadlıq mücadiləsi

O mərhələdə biz məğlub olduq! Yox, Qarabağda deyil, biz Azərbaycanda məğlub olduq. Bizi aldatdılar və biz 18 il ərzində başa düşmədik ki, niyə Qarabağın işğalını prioritet kimi Azərbaycanın gündəmində saxladılar, bilməyərəkdən özümüz də buna dəstək olduq. Onlar isə Qarabağ səs-küyü altında hər şeyimizi işğal etdilər. Biz həyatımızı, gücümüzü, varlığımızı 20 faiz torpağımızın azadlığına yönəltdik, onlar isə bizim qalan torpaqlarımızı, evimizi-eşiyimizi, sərvətlərimizi, əxlaqımızı, mənəviyyatımızı, bir sözlə, qalan hər şeyimizi işğal etdilər. Biz erməni işğalından qurtulmağa çalışdıq, onlar isə asta-asta bizi daha böyük işğala məruz qoydular. Biz dedik ki, erməni nankordur, torpağımıza qonaq gəlib, sonra da onun 20 faizinə sahib çıxdı. Onlar isə ermənidən də nankor, amansız, gizli düşmən olaraq, qalan hər şeyimizə sahib çıxdılar. Biz Vətənimizə sahib çıxa bilmədik, onlar isə əllərindəki qaşovları bizə verib, özləri yiyələndilər ona. Biz hisslərimizə güc verdik, onlar isə soyuqqanlı şəkildə bizi əzdilər. Bizə az qala öz milli kimliyimizi unutdurmuşdular, onlar isə illərdən bəri gizlətdikləri kimliklərini açıb üzə çıxarmağa, torpaqlarımızda özlərinə ölkə qurmağa başladılar. Biz TORPAĞIMIZ uğrunda döyüşdük, onlar isə VƏTƏN qazilərimizi öldürdülər, həbsxanalarda çürütdülər, ÖLKƏMİZDƏN qovdular. Biz az qala düşünməyi unutmuşduq, onlar isə düşündülər ki, artıq bununla hər şeyi bitiriblər, sürünən işğalı başa çatdırıblar. 

Amma bir şeyi düşünmədilər, işqaldan sonra nəyin gəldiyini: unutdular ki, işğalın ardınca azadlıq mücadiləsi başlayır!!!     

Gənclərin mübarizə strategiyası: nəyi və necə etməli?

Məndən hər hansı bir avtoritar ölkədə gənclərə hansı mübarizə üsullarını tövsiyyə etdiyimi soruşsaydılar, aşağıdakıları vurğulamağı zəruri sayardım:

1. Bütün ali məktəblərdə etiraz aksiyalarını eyni mövzuda, eyni gündə, eyni saatda və eyni tələblərlə başlamalı,

2. Bütün tələblər təhsillə, tələbərin hüquqları ilə, ali məktəblərdəki korrupsiya ilə bağlı olmalıdır,

3. Aksiyalar zorakılıq olmadan, dinc və mütəşəkkil həyata keçirilməli, bütün növ radikalizmin və təxribatçılığın qarşısı qətiyyətlə alınmalıdır,

4. Tələblər divar yazıları, sosial şəbəkələrdə çağırışlar, SMS-lər, şifahi şüarlar və pəncərələrdən atılan vərəqələr şəklində ortaya qoyulmalıdır,

5. Çalışıb aksiyaya maksimal dərəcədə iştirakçı cəlb etmək lazımdır,

6. Cəzalandırılan (tutulan, döyülən, ali məktəbdən qovulan və digər cəzalara məruz qalan) yoldaşlarınıza qəti və güclü dəstək verilməlidir.

7. Sonrakı günlər (aksiyanın 3-4-cü günü) ali məktəb rektorlarının istefası tələb olunmalıdır,

8. Aksiyanın ilk günlərində heç bir siyasi tələblər irəli sürülməməli, bütün aksiyalara mətbuat dəvət olunmalı, çəkilmiş şəkillər və aksiya barədə məlumatlar intensiv şəkildə sosial şəbəkələrdə yayılmalı və müzakirə olunmalıdır.

9. Bütün bu presesdə asta-asta tələbə gənclərin ümumölkə aksiyasına hazırlıq görülməlidir və bu aksiyanın Təhsil Nazirliyi qarşısında keçirilməsi üçün dəqiq vaxt və gün müəyyən edilməlidir. Aksiya zamanı polisə heç bir müqavimət göstərilməməli, əksinə, polisi öz tərəfinizə çəkməyə cəhd olunmalıdır. 

10. Müqavımət üçün yetərli sayda etirazçı toplandıqda isə davamlı aksiyaya keçmək və siyasi tələblər irəli sürmək olar.

İflasın anatomiyası: Azərbaycan hakiliyyəti inqilab yetişdirir

Bizim də hər zaman qeyd etdiyimiz kimi, bu gün artıq tam bəlli olur ki, bütün inqilabların əsas müəllifləri qabiliyyətsiz hakimiyyətlərin özləridir. Azərbaycan da bu prosesdə istisna deyil. Qırğızıstanda Kurmanbek Bakiyev müxalifət liderlərini həbs edəndən və qəzetləri bağlayandan 2 həftə sonra inqilab baş verdi. Eynilə buna bənzər addımları da Misir və Tunisdə atdılar. Liviyada isə qorxuya düşən hakimiyyət İnternetə girişi bağladı və inqilab qaçılmaz oldu. Özü də hakimiyyətlərin bütün bu aksiyaları, bir qayda olaraq, total saxtalaşdırılmış seçkilərin davamı idi. Sadaladığım ölkələrin hamısında hakimiyyətlər bu addımları ən yaxşı niyyətlərlə atırdılar: özlərini qorumaq məqsədilə. Amma....hər bir ölkədə də nəticə gözlənilənin tam əksinə oldu. Təzyiqlərdən, həbslərdən, zorakılıqdan onsuz da bezmiş xalq bir az da hiddətlənib, nifrət hədəfi olan rejimlərə son qoydu. Siyəsətdə buna "Bumeranq effekti" deyirlər. Bumaranqı atan harın rejimlər, onu geri qaytaran isə əzilməkdən doymuş xalq olur. Bəli, məhz xalq! Sadaladığım üsyanların klassik inqilablardan elə əsas fərqi də budur ki, burada əsas təşkilatçı da, iştirakçı da xalq özüdür. Bütün avtoritar rejimlərin saymadığı, aşağıladığı, əzdiyi və talan etdiyi XALQ. Desəm ki, Azərbaycandakı üsul-idarə və sistem bu ölkələrdəkindən fərqlənmir, yəqin ki, çox da yanılmaram. Əlbəttə ki, fərqlər var deyənlər də tam haqlı olacaq və heç mən də bunu inkar etməyəcəyəm. Amma, məncə, elə bu fərqlərə də diqqət yetirəndə, hətta onların da Azərbaycan hakimiyyətinın xeyrinə olmadığını görərik. Əvvəla, Azərbaycandakı hakimiyyət bu ölkələrin rejimlərindən fərqli olaraq, daha çox marionet rejimdir-Misir, Tunis və Liviya öz siyasətlərində bir tək ABŞ-la hesablaşırdılarsa, Azərbaycan hakimiyyəti bundan savayı Rusiya və İranı da nəzərə almalı olur. Bu ölkələrdəki məmur ordusu da Azərbaycandakı kimi korrupsioner olması ilə yanaşı, Əliyev-Mehdiyev komandasından müqayisəolunmaz dərəcədə savadlı və peşəkar idi. Nəhayət, bu ölkələrdə peşəkar və intizamlı ordu var idi. Amma gördüyümüz kimi, hətta bu amillər belə Bin Əlini, Mübarəki və Qəzzafini xilas etmədi. Liviyanın Azərbaycandan başqa bir fərqi də  o idi ki, bu ölkənin əhalisi əsasən, təminatlı yaşayırdı, sadəcə onlar ölkənin inkişafı naminə ağır ruhi xəstə olan Qəzzafinin 40-illik hakimiyyətinə son qoymaq istəyirdilər. 
İllər boyu Azərbycanda aparılan antixalq siyasəti bu gün öz bəhrəsini verir. Gənclərin 11 Mart aksiyası cəmiyyətin bütün təbəqələrində dəstək tapdı və qısa müddətdə minlərlə tərəfdar topladı. Kimlərdir bu tərəfdarlar? - İllər boyu rüşvətə, korrupsiyaya və haqsızlığa məruz qalan tələbələr; soyulan və əmlakı talanan sahibkarlar; etiqadı və heysiyyatı təhqir olunan dindarlar; mülkləri qarət edilən sadə vətəndaşlar; yoxsulluğa məruz qoyulan tədaüdçülər. Bir sözlə, bütün Azərbaycan insanları. Hakimiyyətsə, bu etirazlara özünəməxsus tərzdə reaksiya verir. O (hakimiyyət), hesab edir ki, birinin 12 yaşlı oğlunun 50-60 milyonluq sərvətə sahib olmaq hüququ var, digərininsə acından ölsə belə səsini çıxarmaq haqqı yoxdur. Birinin ailəsı milyardlarla vəsaitin sahibi ola bilər, çörəyə möhtac qalan digərinınsə yalnız birincinin özünə və atasına mədhiyyə deməkdən başqa haqqı yoxdur. Əcəba, onlara bu haqqı kim verib? Bu sualın bir gün veriləcəyini düşünmürdülərmi? İndi nədən hakimiyyət belə qeyri-adekvat reaksiya verir gənclərin etiraz etmək hüququna? Özü də necə reaksiya...
Azərbaycan hakimiyyətinin son günlər həyata keçirdiyi "profilaktik tədbirlər" özünün qanunsuz mahiyyəti, son dərəcə qeri-peşəkar icraatı və təhrikediciliyi ilə yalnız bir məqsədə xidmət edir-gəncliyi daha da qıcıqlandırmaq və mübarizəyə sövq etmək. Bu da baş verir: hətta xarici Media da hadisələrin məhz bu cür inkişaf etdiyini qeyd edir. Biabırçı şəkildə gənc fəalları həbs edənlər, onlara absurd ittihamlar irəli sürənlər düşünürlərmi nəyə xidmət etdiklərini? Düşünmürlərsə, deyim: İNQİLABA. O zaman belə qənaətə gəlmək olar ki, hakimiyyətin zorakılıq siyasəti birmənalı olaraq məhz inqilaba yol açır. Bu da sizə "inqilabı kim yaradır?" sualının cavabı. Əlbəttə ki, Azərbaycan hakimiyyəti.

Hakimiyyətin qanlı antiinqilab planı?

Ərəb ölkələrindəki xalq üsyanlarından qorxuya düşən Azərbaycan hakimiyyətinin təcili olaraq bir neçə bənddən ibarət özünümüdafiə planı hazırlaması barədə məlumatlar sızmaqda davam edir. Planın təfərrüatları tam bəlli olmasa da, artıq əsas fəaliyyət ardıcıllığı məlumdur. Beləliklə, hakimiyyətin məlumatına əsasən xalq etirazlarının əsasən Azərbaycanın qərb bölgəsindən başlanacağı gözlənilir. Məhz bu bölgədəki son dəyişikliklər də buna işarə edir. Azərbaycanın 2-ci şəhəri olan və uzun illərdir Azərbaycan Prezidentinin şəxsi mühafizə rəisi Bəylər Əyyubovun bir qrup ailə üzvünün nəzarətinə verilmiş Gəncədə narazılıqların səviyyəsinin yüksək olması və bu şəhərin üsyankar ənənəsi hakimiyyəti narahat etsə də, hakim dairələr narazılıqları aradan qaldırmaq üçün vaxtın az olduğunu əsas götürərək, bölgədə baş verəcək xalq etirazlarının silahlı güc vasitəsilə yatırılmasına hazırlaşırlar. Sadəcə bir fərq ondadır ki, bu dəfə xalqa qarşı güc amili olaraq təkcə polisin deyil, eyni zamanda, həmin regiona nəzarət edən Bəylər Əyyubov qruplaşmasının sərəncamında olan qanunsuz silahlı dəstələrin də iştirakı planlaşdırılır. Həmin dəstələrin təxminən 2 gizli təlim düşərgəzində yerləşdirildiyi və əsasən İran, İraq və Türkiyədən gətirilmiş xüsusi hazırlıqlı kürd yaraqlılarından təşkil olunduğu bildirilir. Müxtəlif mənbələrdən daxil olan məlumatlara əsasən bu yaraqlıların mütləq əksəriyyəti terrorçu Kürd İşçi Partiyasına (PKK) aid olan və barələrində öz ölkələrində axtarış elan edilmiş şəxslərdir. Qısa müddət ərzində bölgənin 2 mühüm şəhərinə (Gəncə və Daşkəsən) Əyyubov qruplaşmasına aid olan İcra Hakimiyyəti başçılarının təyinatı da belə niyyətlərin olmasına işarədir. Bir sıra xarıcı qaynaqlardan daxil olan bilgilərə əsasən, Türkiyə Milli İstihbarat Təşkilatının (MİT) rəhbəri Hakan Fidan Bakıya son səfəri zamanı Azərbaycan rəhbərliyi ilə yuxarıda göstərilən təlim bazalarının təcili qapadılması, axtarışda olan terrorçuların həbs edilərək Türkiyə dövlət orqanlarına təhvil verilməsi və PKK-nın Azərbaycandakı infrastrukturunun sıradan çıxarılmasını müzakirə etmişdir. Amma, göründüyü kimi, məhz bu səfərdən sonra sürətlə kadr dəyişiklikliyi aparılmış və Azərbaycanın qərb bölgəsində Bəylər Əyyubov qruplaşmasının mövqeləri ciddi şəkildə möhkəmləndirilmişdir. Bu da bildirilir ki, Əyyubovun belə çevik addımlar atmasına WikiLeaks saytının ona işarə ilə yaydığı məlumatlar da səbəb olub (oxuculara xatırladım ki, sayt tərəfindən aşıqlanan həmin məxfi teleqramlarda İrandan keçən narkotrafikə Azərbaycanda kürd əsilli bir generalın rəhbərlik etdiyi bildirilirdi).  O da məlum olub ki, MİT rəhbərinin səfəri zamanı anlaşmanın əldə olunmaması səbəbindən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi, ordu generalı Işık Koşanerin Bakıya nəzərdə tutulan səfəri təxirə salınıb. Eyni zamanda, Göy-Göl (keçmiş Xanlar) rayonu ərazisindəki hərbi hissədə əsgərlərin kütləvi qətli, bu müəmmalı cinayətin müdafiə naziri Səfər Əbiyevin Əbu Dabi silah yarmarkasında olduğu zaman baş verməsi və bunun da ardınca təcili olaraq Milli Ordunun Şəmkir Korpusunun komandiri Çingiz Şəfiyevin daxili qiyamların yatırılmasına görə Milli Qəhrəman adı almış Rövşən Əkbərovla əvəzlənməsi də bölgə ilə bağlı məkrli və qanlı planların olmasından xəbər verir. Amma bütün bu planda anlaşılmayan bir məqam var: doğrudanmı Azərbaycan rəhbərliyi xalq etirazlarının qarşısını hər ikisi qanunsuz olan yollarla almağa hazırlaşır (Birinci halda, Silahlı Qüvvələrin daxili proseslərə cəlb edilməsinə Azərbaycan Konstitusiyası yol vermirsə, ikinci halda isə söhbət dünya tərəfindən terrorçu təşkilat kimi tanınmış PKK-nın cəlb edilməsindən gedir)? Hadisələrin bu ssenari üzrə inkişafı Azərbaycanda vətəndaş müharıbəsinə gətirib çıxara biləcək qədər təhlükəlidir. Digər tərəfdən isə, Azərbycan rəhbərliyinin bölgədə maraqları olan goesiyasi gücləri Dağlıq Qarabağ uğrunda müharibəyə başlayacağı ilə təhdid etməsi Dağlıq Qarabağ bölgəsinə sülhməramlı qüvvələr adı altlnda xarici hərbi müdaxiləyə rəvac verə bilər. Lakin bu təhlükəli planın bütün bölgədə sabitliyi poza biləcəyini nəzərə alan dünya gücləri pərdə arxasında olsa da artıq əks-fəaliyyətə keçiblər. Görünür "Bizim müstəqil siyasətimiz Azərbaycanın xaricində kimlərisə qane etmir" dedikdə, İlham Əliyev məhz onu bu tipli avantürist planlardan çəkindirmək istəyənləri nəzərdə tutur. Planlar isə doğrudan da çox təhlükəli və qanlı ola bilər.