Rafiq Tağını kim öldürdü?

Bu yazını tanınmış yazarın qətlindən bir neçə gün keçdikdən sonra verməkdə məqsədim həm ilkin emosiyaların keçməsini gözləmək, həm də qətlə olan reaksiyaları təhlil eləmək idi.
Məncə, artıq bu müəmmalı qətllə bağlı bir çox suallara cavab axtarmaq zamanı yetişib. Odur ki, başlayaq mərhum yazarın qalmaqallı "Avropa və biz" yazısından. İndi bir çoxları yazarın ölümünə səbəb kimi bu yazını və ona olan reaksiyanı gətirir. Bu yazıya iranlı ayətüllah Lənkəranidən tutmuş İslam-ın müdafiəsində müstəsna səlahiyyəti olmasını hesab edən yerli "kadrlar" da reaksiya vermişdi: ayətüllah Lənkərani və bəzi yerli "dindarlar" ölüm fətvası ilə, bir qrup dindar isə məhkəməyə müraciətlə. İkinciyə sözüm yoxdur və "ədalətli", "çevik" Azərbaycan məhkəməsi də həmən reaksiya verib, Rafiq Tağını həbsə yollamışdı. Amma... "Avropa və biz" yazısına görə Rafiq Tağını həbsə yollayan Azərbaycan məhkəməsi, yazarın qətlinə fətva vermiş İran ayətüllahlarına və (ya) qətlə çağırış edən yerli İslam "müdafiəçilərinə" qarşı niyə cinayət işi açmadı və bu gün də açmır?  Yoxsa ölümlə hədələmə və ya zorakılığa çağırış Azərbaycan Respublikasında artıq müstəsna hallarda cinayət hesab edilir? Məsələn, belə bir aksiya millət vəkilinə (Sabir Rüstəmxanlıya) qarşı yönələndə. Niyə ölkənin hüquq-mühafizə orqanları Azərbaycanda Azərbaycan vətəndaşını qətlə yetirməyə çağırış edən iran klerikalları ilə əlaqədar İnterpola müraciət etmədi və bu gün də etmir? Bu ki, birbaşa İnterpolun səlahiyyətinə aiddir, yəni terror törətmə və terrora çağırış. Yoxsa bizimçün İran teokratiyasının daxili işlərimizə kobud müdaxiləsi artıq adiləşib? O zaman iranlı general Həsən Firuzabadi İlham Əliyevi təhdid edəndə qaldırılan rəsmi isteriyanı necə izah edəsən? Əlbəttə ki, nə Rafiq Tağı, nə də qalan 9 milyon orta statistik Azərbaycan vətəndaşı İlham Əliyev deyil, amma İran rejiminin ölkəmizin vətəndaşlarına qarşı artan təhdidləri sonda elə həmin İlham Əliyevin hakimiyyətinə təhlükə yaratmırmı? Bəli, məhz elədir! Təhdidlərinə, hədələrinə və nəhayət cinayətlərinə görə layiqli cavab almayanlar, sonda dövlətin təməlinə belə əl uzatmağı özlərinə borc biləcəklər. Çünki cəzasızlıq özbaşınalıq doğurur. O zaman bu nə susqunluqdur? Yoxsa kimlərinsə İranla cinayətkar biznesinə xələl gəlməsin deyə biz də cəmiyyət olaraq bunların hamısını "yeməliyik"?  Xeyr, o qədər də deyil. Əgər ölüm fətvası veriləndə və bu gün Azərbaycan hakimiyyəti İrandan izahat tələb eləmirsə, bunu bizlər tələb eləməliyik: təhdid edənlərdən və buna dözümlülük göstərənlərdən tələb eləməliyik. Mən ya İslamın, ya da hər hansı başqa dinin, etiqadın təhqir edilməsinin, aşağılanmasının qəti əleyhdarıyam, amma mən həm də ifadə və düşüncə azadlığının tərəfdarıyam. Mən hər hansı bir xarici ölkə vətəndaşının azərbaycanlılar haqqında ölüm hökmü vermək hüququnu tanımıram və buna susan hakimiyyəti qınayıram. Həm də təkcə günü-gündən harınlayan, əndazədən çıxan təcavüz qarşısında susduğuna görə yox, vətəndaşını müdafiə edə bilmədiyinə (və ya istəmədiyinə) görə. Mən ABŞ-a, Avropaya, Tükiyəyə, beynəlxalq təşkilatlara meydan oxuyan Azərbaycan iqtidarının İran qarşısında bu cür alçalmasına, acizliyinə görə məyus oluram və bunun səbəblərini tam anlaya bilmirəm.
Rafiq Tağını kim öldürdü? İran? İranla Azərbaycan arasında münaqişə istəyənlər? Hansısa kəmağıllı fanatik? Kim? Təəssüf ki, bu suallar cavabsız qalacaq. Bircə cavab odur ki, Rafiq Tağı siyasi irticanın qurbanı oldu. 
Rafiq Tagı artıq yoxdur... Amma bu Azərbaycanın nə ilk, nə də son itkisidir, bax buna dəqiq əminəm. Çünki ortada cəzasızlıq fenomeni var: Elmar Hüseynovun qətlindən tutmuş Rafiq Tağıyadək. Bu gün sual da verilmir ki, həcmli qarın boşluğu əməliyyatı keçirmiş yazarın "peritonit" diaqnozu ilə elə ertəsi gün reanimasiyadan adi palataya keçirmək kimə və nəyə lazım idi? Klinim xəstəxananın həkimləri təbabətin bu əlifbasını bilmirdilər, yoxsa onlar kimsə, daha "yaxşı bilən" tövsiyyə eləmişdi bunu? Bəs məhkəmə-tibb ekspertizasının ziddiyyətli məlumatları nəyə xidmət edirdi? Suallar çoxdur, amma çətin ki, bunlar cavablandırılsın. Ən azı, rəsmi səviyyədə. Nə qədər ki, bu sualların da cavabı yoxdur, cinayətə görə cəza yoxdur insana və insanlığa qarşı cinayətlər də  davam edəcək...


P.S.: Bu yazını yekunlaşdırmağa yaxınlaşanda Rafiq Tağının qətlilə əlaqədar ayətüllah şeyx Məhəmməd Lənkəraninin sevinc dolu müraciətini oxudum. İslam adına danışan bir şəxsin milyarddan yuxarı insanın inancını və müqəddəs hisslərini Azərbaycanda siyasi durumu gərginləşdirmək kimi bir missiyaya istifadəsi yalnız dərin təəssüf hissi doğura bilər. 
Möhtərəm ayətüllah diplomatik və etik stillə azacıq da olsa tanışdırsa, əminəm ki, bununla  demək istədiyimi anlamamış olmayacaq...

İsrail-İran qarşıdurması gündəmdə.

İrana qarşı hərbi əməliyyatlar həyata keçiriləcəkmi?
Təəssüf ki, bu sual artıq bütün aktuallığı ilə yenidən gündəmə gəlib. Aparılan təhlillər və İran ətrafında baş verənlərin nəzərdən keçirilməsi suala cavab axtarışında xeyli pessimist olmağa əsas verir. Amma eyni zamanda belə bir müdaxilənin olacağı təqdirdə onun irimiqyaslı bir hərbi əməliyyat olacağını da söyləmək düzgün olmazdı. Belə ki, bu dəfə real müharıbə təhdidləri əsasən İsrail tərəfindən gəlir və İranın, guya ən yaxın zamanda bir neçə nüvə başlığı əldə edə biləcəyi ilə əsaslandırılır. İlk baxışdan İranın nüvə silahı əldə etmək cəhdinin İsraildə ciddi narahatlıq doğurması anlaşılan olsa da, fikrimizcə, bu məsələnin yalnız bir, özü də daha çox bəhanə tərəfidir. Əslində isə məsələnin İsrailin və İranın daxili siyasi konyunkturası kontekstində nəzərdən keçirilməsi də maraqlı olardı. Bunun üçün son gəlişmələrin xronologiyası ciddi təhlil predmeti ola bilər. Beləliklə, İsrailin İrana aviazərbələr endirəcəyi barədə ilk məlumatı "Guardian" yaydı və həmin məqalədə göstərilənlərə münasibət bildirən İsrailin xarici İşlər naziri Aviqdor Liberman bunu təkcə təkzib etməklə kifayətlənməyib, narazı tərzdə "bu cür fikirlərin ziyanlı olmasını və onların yaylmasının bölgədə sabitliyi poza biləcəyini" də ifadə etdi. Bunun ardınca ABŞ Pentaqon rəsmisinin dilindən verilən bəyanatla faktiki olaraq "Guardian"ın məlumatını təsdiqləməklə yanaşı, eyni zamanda da Obama administrasiyasının İranın nüvə proqramına dair danışıqlar yoluna üstünluk verməsini vurğuladı. Bununla da rəsmi Vaşınqton İsraildən "məsafələşdi". Buna bənzər, amma bir qədər ikibaşlı bəyanatı Fransanın Xarici İşlər naziri Allen Jüpe səsləndirdi. Məsələyə tam aydınlığı isə İsrail TV-2 kanalına müsahibəsində bu ölkənin prezidenti Şimon Peres gətirdi. Peres de-fakto "müharıbə qaşılmazdır və zəruridir" fikrini ifadə etməklə bütün dünyaya mesaj vermiş oldu. Bir çox hallarda İsrailin radikal Netanyahu-Liberman hökumətinə opponent movqedə dayanan prezident Peresi nə idi bu bəyanata vadar edən? Belə qənaətə gəlmək olar ki, burada iki səbəb mümkündür: birinci, Peres İrana qarşı hərbi əməliyyatlara başlayacağı halda İsrailin təklənməsinin qarşısını almaq istəyirdisə, ikincisi, mümkündür ki, prezident bununla dünyaya İsrail hökumətinin artıq müharibə qərarı verdiyini çatdırmaq istəyirdi və dünyanı bunun qarşısını almaq barədə təcili müzakirələrə başlamağa çağırırdı. Amma dünyanın reaksiyası yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, ilk növbədə İsraildən məsafələşmək oldu. Bu da təbiidir. Gələn ilin mart ayında İsrail Knessetinə (parlamentinə) keçiriləcək növbəti seçkilərin bugünkü Netanyahu-Liberman hakimiyyətinə uğur vəd etmədiyi artıq bəllidir. Radikal siyasət xəttinə sadiq olan bu koalisiyanın qarşıdan gələn seçkilərdə vəziyyəti öz xeyrınə həll etmək üçün İrana havadan zərbələr endirəcəyi istisna edilmir. Digər tərəfdən, Əhmədinejad hakimiyyətinin də ciddi daxili sosial-iqtisadi və siyasi problemləri  var ki, bu da hər iki ölkənin hakimiyyətləri üçün xarici düşmən amilini həyati zərurətə çevirir. Odur ki, müharıbənın real olduğu bir zamanda hər iki ölkə rəsmilərinin təhdidləri anlaşılandır. Deyilənlərdən belə qənaətə gəlmək olar ki, yaxın zamanlarda biz İsrail-İran qarşıdurmasının söz savaşından hərbi əməliyyatlara keçməsinin şahidi ola bilərik. İsrailin İranın nüvə obyektlərinə endirəcəyi hava zərbələrinə İranın genişmiqyaslı cavab verməyəcəyini düşünmək də sadəlövdlük olardı. Amma hərbi əməliyyatların geniş vüsət alacağı və uzanacağı da inandırıcı görünmür, çünki bu halda İsrail həm daha dağıdıcı silahlardan istifadə etməyə məcbur olub ciddi beynəlxalq təzyiqlə üzləşə bilər, həm də İranın cavab zərbələri İsraildə daxili siyasi durumu mövcud iqtidar koalisiyasının əleyhinə dəyişə bilər. Odur ki, hərbi qarşıdurmanın baş verəcəyi təqdirdə, onun qısamüddətli olması hər iki tərəfin ehtiyaclarına cavab verir: İsrail bəyan edir ki, o İranın nüvə proqramına ciddi zərbə vurub və artıq İranın nüvə silahı əldə edəcəyi nəzəri cəhətdən ehtimal edilə bilər, İran isə öz növbəsində İsrail üzərində qələbə çaldığını, onun aviasiyasını sıradan çıxardığını və sionist dövlətinə ağır raket zərbələri endirdiyi barədə təbliğatı daxili təbliğat dövriyyəsinə buraxır. Əlbəttə ki, bunlar sadəcə bir ehtimaldır, lakin ABŞ-ın, Fransanın yuxarıda qeyd edilən mövqeləri və bölgənin əsas geosiyasi oyunçularından olan Türkiyənin susqunluq nümayiş etdirməsi də mümkün hərbi fəallığın artacağı halda, bunun İranın və İsrailin daxili siyasi durumu ilə bağlı olacağını söyləməyə əsas verir.    


Şərq-Qərb Araşdırmalar mərkəzi